Η ενίσχυση του λαϊκισμού δεν αποτελεί... καταστροφή για την Ευρώπη
Αν και πριν η νίκη του Emmanuel Macron ένα χρόνο πριν έδωσε μια ανάσα στην Ευρώπη, καθώς φάνηκε ότι ο λαϊκισμός είχε καταπολεμηθεί, οι εκλογές στην Ιταλία διέψευσαν αυτές τις εκτιμήσεις.
Παρ' όλα αυτά, όπως αναφέρεται σε άρθρο-ανάλυση του Kemal Derviş ανώτερου συνεργάτη του Brookings Institution, η εμφάνιση μιας λαϊκιστικής κυβέρνησης στη Ιταλία, ιδρυτικό μέλος της ΕΕ, δεν αποτελεί απαραιτήτως καταστροφή.
«Πράγματι, η ισχυροποίηση των εθνικιστών παραδοσιακά απειλεί τα κόμματα της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς και δυσκολεύει τη διακυβέρνηση στην ΕΕ.
Αλλά τι θα συμβεί εάν η συνεχιζόμενη εκλογική επιτυχία των λαϊκιστικών κομμάτων συμβάλλει στην προώθηση μιας ευρύτερης πολιτικής αναδιάρθρωσης που τελικά θα ισχυροποιήσει την ευρωπαϊκή δημοκρατία;» επισημαίνει στο άρθρο του ο Dervis.
Η περίπτωση του Macron είναι χαρακτηριστική.
Αν και δεν ανήκε σε κάποιο κόμμα, δημιούργησε ένα δικό του έχοντας τη στήριξη κεντροδεξιών και κεντροαριστερών ψηφοφόρων.
«Φαίνεται να έχει αναδιαρθρώσει τη γαλλική πολιτική στην πράξη» σχολιάζει ο Dervis στο άρθρο του που δημοσιεύεται στο project-syndicate.gr
Οι ευρωεκλογές
Οι ευρωεκλογές του 2019 πιθανότατα θα φέρουν στην επιφάνεια κι άλλες παρόμοιες δυνατότητες πολιτικής αναδιάρθρωσης.
Το ευρωκοινοβούλιο ποτέ δεν έχει συγκεντρώσει το ίδιο ενδιαφέρον όπως άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, όπως η Κομισιόν, το Συμβούλιο ακόμα και το Δικαστήριο.
Έτσι συζητήσεις στο ευρωκοινοβούλιο σπάνια εκτείνονται πολύ έξω από τις Βρυξέλλες ή το Στρασβούργο και η προσέλευση των ψηφοφόρων στις εκλογές είναι συνήθως χαμηλή.
Τέτοια γεγονότα έχουν εδώ και καιρό αναφερθεί ως απόδειξη ότι η ΕΕ παρουσιάζει δημοκρατικό έλλειμμα, με τους πολίτες να μην ασχολούνται επαρκώς με τη διακυβέρνηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Αλλά καθώς μια σειρά από κρίσεις έχουν "χτυπήσει" την ΕΕ -επηρεάζοντας κυρίως την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία- αυτές οι δυναμικές έχουν αλλάξει.
Οι μέρες όπου οι Ευρωπαίοι απλά αποδέχονταν την ΕΕ έχουν περάσει.
Τώρα η ΕΕ στο επίκεντρο των εγχώριων πολιτικών συζητήσεων, που περιλαμβάνουν όλο και περισσότερα ερωτήματα σχετικά με την επιβίωση της ευρωζώνης αλλά και ολόκληρου του ευρωπαϊκού project» αναφέρεται στο ίδιο άρθρο.
Αυτό σημαίνει ότι οι υποψήφιοι των εκλογών του 2019 δεν θα εστιάσουν απλά στα εγχώρια ζητήματα, αλλά για πρώτη φορά θα υπάρξει εκτεταμένη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης και τις πολιτικές, κυρίως σε τομείς όπως το μεταναστευτικό, η άμυνα, η ασφάλεια, η ενέργεια, το κλίμα αλλά και οι σχέσεις με μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία.
Οι συζητήσεις όμως αναμένεται να αλλάξουν και τους συσχετισμούς.
Οι δεξιοί λαϊκιστές, όπως εθνικιστές και οι ευρωσκεπτικιστές φαίνεται ότι θα αλληλο-υποστηριχθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκμεταλλευόμενοι τις κοινές πλατφόρμες τους κυρίως στο μεταναστευτικό, τον πολιτισμό και το εμπόριο.
Αυτό -σύμφωνα με τον Dervis- θα είναι πιο δύσκολο για την ακροδεξιά, τουλάχιστον στη Γαλλία, που παραδοσιακά συνδυάζει φιλελεύθερες απόψεις για το μεταναστευτικό με προστατευτικές οικονομικές πολιτικές που μοιάζουν πολύ με αυτές που προωθεί η λαϊκιστική αριστερά.
Την ίδια στιγμή, τα παραδοσιακά κόμματα της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς θα επιδιώξουν να καλύψουν το χαμένο έδαφος.
Το πρόβλημα όπως είναι ότι αυτά τα κόμματα φαίνονται «ξεπερασμένα» στα μάτια των νέων ψηφοφόρων, ανεξαρτήτως της ηλικίας των ηγετών τους.
Όπως τονίζει ο Dervis, εάν αυτά τα κόμματα θέλουν να πετύχουν θα πρέπει να αλλάξουν ατζέντα και να επικεντρωθούν σε θέματα καθημερινότητας.
«Ωστόσο, δεν αποκλείεται οι νέες πολιτικές δυνάμεις να απορροφήσουν σε ορισμένες περιπτώσεις τα παραδοσιακά κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα.
Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το κόμμα του Macron θα μπορούσε να απορροφήσει το κεντροδεξιό Les Republicains ή θα μπορούσε να μετακινηθεί περισσότερο προς τα αριστερά με ένα πρόγραμμα κοινωνικής αλληλεγγύης που θα συνοδεύει τα φιλελεύθερα μέτρα που έχει ήδη λάβει.
Το ερώτημα είναι αν οι ηγέτες του κόμματος πιστεύουν ότι μπορούν να εξασφαλίσουν ταυτόχρονη νίκη εναντίον του Les Republicains και των κεντροαριστερών Σοσιαλιστών» σχολιάζει ο ίδιος.
Πάντως, ο Dervis καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αν και οι λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς, η αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής -που διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση απέναντι στην Ευρώπη- είναι βέβαιη.
«Εάν οι εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το επόμενο έτος συμβάλουν στην προώθηση αυτής της αναδιάρθρωσης, τότε θα έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός για τη δημοκρατία στην Ευρώπη» καταλήγει o Dervis.
Παρ' όλα αυτά, όπως αναφέρεται σε άρθρο-ανάλυση του Kemal Derviş ανώτερου συνεργάτη του Brookings Institution, η εμφάνιση μιας λαϊκιστικής κυβέρνησης στη Ιταλία, ιδρυτικό μέλος της ΕΕ, δεν αποτελεί απαραιτήτως καταστροφή.
«Πράγματι, η ισχυροποίηση των εθνικιστών παραδοσιακά απειλεί τα κόμματα της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς και δυσκολεύει τη διακυβέρνηση στην ΕΕ.
Αλλά τι θα συμβεί εάν η συνεχιζόμενη εκλογική επιτυχία των λαϊκιστικών κομμάτων συμβάλλει στην προώθηση μιας ευρύτερης πολιτικής αναδιάρθρωσης που τελικά θα ισχυροποιήσει την ευρωπαϊκή δημοκρατία;» επισημαίνει στο άρθρο του ο Dervis.
Η περίπτωση του Macron είναι χαρακτηριστική.
Αν και δεν ανήκε σε κάποιο κόμμα, δημιούργησε ένα δικό του έχοντας τη στήριξη κεντροδεξιών και κεντροαριστερών ψηφοφόρων.
«Φαίνεται να έχει αναδιαρθρώσει τη γαλλική πολιτική στην πράξη» σχολιάζει ο Dervis στο άρθρο του που δημοσιεύεται στο project-syndicate.gr
Οι ευρωεκλογές
Οι ευρωεκλογές του 2019 πιθανότατα θα φέρουν στην επιφάνεια κι άλλες παρόμοιες δυνατότητες πολιτικής αναδιάρθρωσης.
Το ευρωκοινοβούλιο ποτέ δεν έχει συγκεντρώσει το ίδιο ενδιαφέρον όπως άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, όπως η Κομισιόν, το Συμβούλιο ακόμα και το Δικαστήριο.
Έτσι συζητήσεις στο ευρωκοινοβούλιο σπάνια εκτείνονται πολύ έξω από τις Βρυξέλλες ή το Στρασβούργο και η προσέλευση των ψηφοφόρων στις εκλογές είναι συνήθως χαμηλή.
Τέτοια γεγονότα έχουν εδώ και καιρό αναφερθεί ως απόδειξη ότι η ΕΕ παρουσιάζει δημοκρατικό έλλειμμα, με τους πολίτες να μην ασχολούνται επαρκώς με τη διακυβέρνηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Αλλά καθώς μια σειρά από κρίσεις έχουν "χτυπήσει" την ΕΕ -επηρεάζοντας κυρίως την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία- αυτές οι δυναμικές έχουν αλλάξει.
Οι μέρες όπου οι Ευρωπαίοι απλά αποδέχονταν την ΕΕ έχουν περάσει.
Τώρα η ΕΕ στο επίκεντρο των εγχώριων πολιτικών συζητήσεων, που περιλαμβάνουν όλο και περισσότερα ερωτήματα σχετικά με την επιβίωση της ευρωζώνης αλλά και ολόκληρου του ευρωπαϊκού project» αναφέρεται στο ίδιο άρθρο.
Αυτό σημαίνει ότι οι υποψήφιοι των εκλογών του 2019 δεν θα εστιάσουν απλά στα εγχώρια ζητήματα, αλλά για πρώτη φορά θα υπάρξει εκτεταμένη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης και τις πολιτικές, κυρίως σε τομείς όπως το μεταναστευτικό, η άμυνα, η ασφάλεια, η ενέργεια, το κλίμα αλλά και οι σχέσεις με μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία.
Οι συζητήσεις όμως αναμένεται να αλλάξουν και τους συσχετισμούς.
Οι δεξιοί λαϊκιστές, όπως εθνικιστές και οι ευρωσκεπτικιστές φαίνεται ότι θα αλληλο-υποστηριχθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκμεταλλευόμενοι τις κοινές πλατφόρμες τους κυρίως στο μεταναστευτικό, τον πολιτισμό και το εμπόριο.
Αυτό -σύμφωνα με τον Dervis- θα είναι πιο δύσκολο για την ακροδεξιά, τουλάχιστον στη Γαλλία, που παραδοσιακά συνδυάζει φιλελεύθερες απόψεις για το μεταναστευτικό με προστατευτικές οικονομικές πολιτικές που μοιάζουν πολύ με αυτές που προωθεί η λαϊκιστική αριστερά.
Την ίδια στιγμή, τα παραδοσιακά κόμματα της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς θα επιδιώξουν να καλύψουν το χαμένο έδαφος.
Το πρόβλημα όπως είναι ότι αυτά τα κόμματα φαίνονται «ξεπερασμένα» στα μάτια των νέων ψηφοφόρων, ανεξαρτήτως της ηλικίας των ηγετών τους.
Όπως τονίζει ο Dervis, εάν αυτά τα κόμματα θέλουν να πετύχουν θα πρέπει να αλλάξουν ατζέντα και να επικεντρωθούν σε θέματα καθημερινότητας.
«Ωστόσο, δεν αποκλείεται οι νέες πολιτικές δυνάμεις να απορροφήσουν σε ορισμένες περιπτώσεις τα παραδοσιακά κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα.
Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το κόμμα του Macron θα μπορούσε να απορροφήσει το κεντροδεξιό Les Republicains ή θα μπορούσε να μετακινηθεί περισσότερο προς τα αριστερά με ένα πρόγραμμα κοινωνικής αλληλεγγύης που θα συνοδεύει τα φιλελεύθερα μέτρα που έχει ήδη λάβει.
Το ερώτημα είναι αν οι ηγέτες του κόμματος πιστεύουν ότι μπορούν να εξασφαλίσουν ταυτόχρονη νίκη εναντίον του Les Republicains και των κεντροαριστερών Σοσιαλιστών» σχολιάζει ο ίδιος.
Πάντως, ο Dervis καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αν και οι λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς, η αναδιάρθρωση της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής -που διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση απέναντι στην Ευρώπη- είναι βέβαιη.
«Εάν οι εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το επόμενο έτος συμβάλουν στην προώθηση αυτής της αναδιάρθρωσης, τότε θα έχει γίνει ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός για τη δημοκρατία στην Ευρώπη» καταλήγει o Dervis.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών