Η Τεχεράνη θα αντιμετωπίσει τεράστια πίεση να απαντήσει ουσιαστικά στις αμερικανικές επιθέσεις κατά των πυρηνικών της εγκαταστάσεων.
Από το βράδυ του Σαββάτου, 21 Ιουνίου, ο Donald Trump είναι πλέον πρόεδρος σε καιρό πολέμου. Πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική εικόνα σε σχέση με την αρχή της προεδρίας του πριν από πέντε μήνες, όταν είχε δεσμευτεί να περιορίσει τις υφιστάμενες συγκρούσεις και να μην ξεκινήσει νέες. Παρά την τάση του να αυτοπροσδιορίζεται ως ειρηνοποιός, ο Trump δεν μπορεί πλέον να συνεχίσει αυτή τη στάση. Είτε για καλό είτε για κακό, έχει οδηγήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε πόλεμο με το Ιράν.
Βεβαίως, ο Trump έχει εκφράσει την ελπίδα ότι το Ιράν θα επιδείξει αυτοσυγκράτηση στην αντίδρασή του στους αμερικανικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς κατά τριών βασικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Ίσως να του βγει. Εξάλλου, ο πρόεδρος είχε διατάξει τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Qasem Soleimani τον Ιανουάριο του 2020 χωρίς να προκαλέσει μαζική αντεπίθεση.
Το επιχείρημα υπέρ της ιρανικής αυτοσυγκράτησης είναι απλό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν αυτό που οι ειδικοί στις Διεθνείς Σχέσεις αποκαλούν «κυριαρχία στην κλιμάκωση». Δηλαδή, το Ιράν έχει περισσότερα να χάσει παρά να κερδίσει εάν επιλέξει να ανεβεί σκαλοπάτια στην κλίμακα της στρατιωτικής κλιμάκωσης. Συνεπώς, μια σοβαρή αντεπίθεση κατά αμερικανικών δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο θα ήταν παράλογη. Η αντίσταση θα έκανε απλώς τα πράγματα χειρότερα.
Θα είναι όμως αυτό αρκετό για να περιοριστεί ο πόλεμος επιλογής του Trump με το Ιράν; Ίσως. Ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις αντικρουόμενοι λόγοι που δείχνουν ότι το Ιράν δεν θα αφήσει αυτούς τους βομβαρδισμούς να περάσουν χωρίς σοβαρές συνέπειες.
Το Ιράν θα απαντήσει
Πρώτον, το Ιράν έχει ισχυρά κίνητρα να προβεί σε αντίποινα κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς η παθητικότητα θα μπορούσε να δώσει το πράσινο φως για περισσότερες αμερικανικές επιθέσεις σε ιρανικό έδαφος. Ποιο μήνυμα θα έστελνε η Τεχεράνη αν επέτρεπε τον βομβαρδισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων χωρίς αντίδραση; Για να αποθαρρύνει την Ουάσιγκτον από το να επιτεθεί ξανά, το ιρανικό καθεστώς μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι αναγκαία μια ευρείας κλίμακας στρατιωτική απάντηση, ανεξαρτήτως του βραχυπρόθεσμου κόστους για τον ιρανικό λαό.
Δεύτερον, οι ανώτατοι στρατιωτικοί του Ιράν έχουν βάσιμους φόβους ότι οι εχθροί τους στο εξωτερικό επιδιώκουν αλλαγή καθεστώτος. Ο Trump αρνείται ότι αυτός είναι ο στόχος του πολέμου, όμως αντιμετωπίζει το πρόβλημα της «αξιοπιστίας της δέσμευσής του» – δηλαδή, δύσκολα μπορεί να πείσει το Ιράν ότι λέει την αλήθεια. Τόσο Ισραηλινοί όσο και Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν αναφέρει τις τελευταίες ημέρες ότι ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν θα μπορούσε να δολοφονηθεί. Κάποιοι έχουν ζητήσει ανοιχτά την ανατροπή της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αν η κυβέρνηση του Ιράν θεωρήσει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια ευρύτερη εκστρατεία, ενδέχεται να επιλέξει να χτυπήσει προληπτικά αμερικανικές δυνάμεις στην περιοχή, πριν να είναι πολύ αργά.
Τρίτον, οι ηγέτες του Ιράν θα δεχτούν τεράστια πίεση στο εσωτερικό για να σταθούν απέναντι στους ξένους επιτιθέμενους. Είναι βασικό καθήκον κάθε κυβέρνησης να παρέχει ασφάλεια στους πολίτες της — ή τουλάχιστον να δείχνει ότι το κάνει. Το Ιράν έχει αποτύχει σε αυτό. Το καθεστώς ίσως νιώσει αναγκασμένο να προβεί σε ενέργειες που θα δείξουν δύναμη και ανθεκτικότητα στους απλούς πολίτες, αλλιώς η νομιμότητά του θα καταρρεύσει — ίσως ανεπανόρθωτα.
Ποια λογική θα επικρατήσει; Θα κρίνουν οι ηγέτες του Ιράν ότι τα αντίποινα είναι πολύ ριψοκίνδυνα ή ότι ο πόλεμος με τις Ηνωμένες Πολιτείες πλέον δεν μπορεί να αποφευχθεί; Είναι αδύνατο να ειπωθεί με βεβαιότητα.
Οι αμερικανικές βάσεις στο στόχαστρο
Όμως ας μην υπάρχει αμφιβολία: οι αποφάσεις για τη συνέχεια θα ληφθούν στην Τεχεράνη, όχι στην Ουάσιγκτον. Το διακύβευμα είναι τεράστιο. Πάνω από 40.000 Αμερικανοί στρατιώτες, ναύτες και αεροπόροι είναι σταθμευμένοι στην περιοχή — όλοι εντός εμβέλειας των ιρανικών δυνάμεων.
Μερικοί από τους ιρανικούς πυραύλους και drones ενδέχεται να αναχαιτιστούν πριν σκοτώσουν ή τραυματίσουν Αμερικανούς στρατιωτικούς, όμως άλλοι αναπόφευκτα θα περάσουν. Όπως συνοικίες στο Τελ Αβίβ και ένα νοσοκομείο στη Μπερσεβά έχουν δεχτεί πλήγματα από ιρανικούς πυραύλους, έτσι και αμερικανικές βάσεις στη Συρία, στο Ιράκ, στο Κουβέιτ, στο Μπαχρέιν, στο Κατάρ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα καούν αν δεχτούν μαζικά πυρά.
Τέλος, υπάρχει το ενδεχόμενο να κλείσει το Ιράν τα Στενά του Ορμούζ — μια κίνηση που θα εκτόξευε τις τιμές της ενέργειας παγκοσμίως. Το ιρανικό κοινοβούλιο έχει ήδη εγκρίνει ένα τέτοιο μέτρο και δεν είναι σαφές πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να το ανατρέψουν χωρίς να προσφύγουν σε συντριπτική στρατιωτική ισχύ. Όπως έχει δείξει ο πόλεμος του Trump κατά των Χούθι στην Υεμένη, οι αεροπορικές επιδρομές από μόνες τους μπορεί να μην είναι αρκετές για να λυγίσουν το Ιράν.
Πώς θα αντιδρούσε ο Τραμπ σε ευρείας κλίμακας επιθέσεις κατά αμερικανικών στόχων στον Περσικό Κόλπο ή στην ευρύτερη περιοχή; Θα μπορούσε να αντέξει την πίεση για αποστολή χερσαίων δυνάμεων (“μπότες στο έδαφος”) αν οι αεροπορικές επιδρομές αποτύγχαναν να εξαναγκάσουν το Ιράν σε παράδοση; Αν και σήμερα υπάρχει ελάχιστη διάθεση για χερσαία εισβολή στο Ιράν, είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς πού θα μπορούσε να οδηγηθεί η πολιτική κοινή γνώμη στην περίπτωση καταστροφικών επιθέσεων σε αμερικανικά στρατεύματα, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, αμάχους ή εμπορικά πλοία.
«Θα μετρήσουμε την επιτυχία μας όχι μόνο από τις μάχες που κερδίζουμε, αλλά και από τους πολέμους που τερματίζουμε», δήλωσε ο Τραμπ όταν ανέλαβε την προεδρία για δεύτερη φορά. «Και ίσως πιο σημαντικά, από τους πολέμους στους οποίους δεν εμπλεκόμαστε ποτέ», συνέχισε.
Λιγότερο από έξι μήνες μετά την έναρξη της θητείας του, ο πρόεδρος δεν έχει ακόμα κερδίσει ή τερματίσει κανέναν πόλεμο. Όμως τώρα έχει μπει σε έναν — και κανείς δεν μπορεί να πει πού θα οδηγήσει.
www.bankingnews.gr
Βεβαίως, ο Trump έχει εκφράσει την ελπίδα ότι το Ιράν θα επιδείξει αυτοσυγκράτηση στην αντίδρασή του στους αμερικανικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς κατά τριών βασικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Ίσως να του βγει. Εξάλλου, ο πρόεδρος είχε διατάξει τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Qasem Soleimani τον Ιανουάριο του 2020 χωρίς να προκαλέσει μαζική αντεπίθεση.
Το επιχείρημα υπέρ της ιρανικής αυτοσυγκράτησης είναι απλό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν αυτό που οι ειδικοί στις Διεθνείς Σχέσεις αποκαλούν «κυριαρχία στην κλιμάκωση». Δηλαδή, το Ιράν έχει περισσότερα να χάσει παρά να κερδίσει εάν επιλέξει να ανεβεί σκαλοπάτια στην κλίμακα της στρατιωτικής κλιμάκωσης. Συνεπώς, μια σοβαρή αντεπίθεση κατά αμερικανικών δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο θα ήταν παράλογη. Η αντίσταση θα έκανε απλώς τα πράγματα χειρότερα.
Θα είναι όμως αυτό αρκετό για να περιοριστεί ο πόλεμος επιλογής του Trump με το Ιράν; Ίσως. Ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον τρεις αντικρουόμενοι λόγοι που δείχνουν ότι το Ιράν δεν θα αφήσει αυτούς τους βομβαρδισμούς να περάσουν χωρίς σοβαρές συνέπειες.
Το Ιράν θα απαντήσει
Πρώτον, το Ιράν έχει ισχυρά κίνητρα να προβεί σε αντίποινα κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς η παθητικότητα θα μπορούσε να δώσει το πράσινο φως για περισσότερες αμερικανικές επιθέσεις σε ιρανικό έδαφος. Ποιο μήνυμα θα έστελνε η Τεχεράνη αν επέτρεπε τον βομβαρδισμό πυρηνικών εγκαταστάσεων χωρίς αντίδραση; Για να αποθαρρύνει την Ουάσιγκτον από το να επιτεθεί ξανά, το ιρανικό καθεστώς μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι αναγκαία μια ευρείας κλίμακας στρατιωτική απάντηση, ανεξαρτήτως του βραχυπρόθεσμου κόστους για τον ιρανικό λαό.
Δεύτερον, οι ανώτατοι στρατιωτικοί του Ιράν έχουν βάσιμους φόβους ότι οι εχθροί τους στο εξωτερικό επιδιώκουν αλλαγή καθεστώτος. Ο Trump αρνείται ότι αυτός είναι ο στόχος του πολέμου, όμως αντιμετωπίζει το πρόβλημα της «αξιοπιστίας της δέσμευσής του» – δηλαδή, δύσκολα μπορεί να πείσει το Ιράν ότι λέει την αλήθεια. Τόσο Ισραηλινοί όσο και Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν αναφέρει τις τελευταίες ημέρες ότι ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν θα μπορούσε να δολοφονηθεί. Κάποιοι έχουν ζητήσει ανοιχτά την ανατροπή της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αν η κυβέρνηση του Ιράν θεωρήσει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια ευρύτερη εκστρατεία, ενδέχεται να επιλέξει να χτυπήσει προληπτικά αμερικανικές δυνάμεις στην περιοχή, πριν να είναι πολύ αργά.
Τρίτον, οι ηγέτες του Ιράν θα δεχτούν τεράστια πίεση στο εσωτερικό για να σταθούν απέναντι στους ξένους επιτιθέμενους. Είναι βασικό καθήκον κάθε κυβέρνησης να παρέχει ασφάλεια στους πολίτες της — ή τουλάχιστον να δείχνει ότι το κάνει. Το Ιράν έχει αποτύχει σε αυτό. Το καθεστώς ίσως νιώσει αναγκασμένο να προβεί σε ενέργειες που θα δείξουν δύναμη και ανθεκτικότητα στους απλούς πολίτες, αλλιώς η νομιμότητά του θα καταρρεύσει — ίσως ανεπανόρθωτα.
Ποια λογική θα επικρατήσει; Θα κρίνουν οι ηγέτες του Ιράν ότι τα αντίποινα είναι πολύ ριψοκίνδυνα ή ότι ο πόλεμος με τις Ηνωμένες Πολιτείες πλέον δεν μπορεί να αποφευχθεί; Είναι αδύνατο να ειπωθεί με βεβαιότητα.
Οι αμερικανικές βάσεις στο στόχαστρο
Όμως ας μην υπάρχει αμφιβολία: οι αποφάσεις για τη συνέχεια θα ληφθούν στην Τεχεράνη, όχι στην Ουάσιγκτον. Το διακύβευμα είναι τεράστιο. Πάνω από 40.000 Αμερικανοί στρατιώτες, ναύτες και αεροπόροι είναι σταθμευμένοι στην περιοχή — όλοι εντός εμβέλειας των ιρανικών δυνάμεων.
Μερικοί από τους ιρανικούς πυραύλους και drones ενδέχεται να αναχαιτιστούν πριν σκοτώσουν ή τραυματίσουν Αμερικανούς στρατιωτικούς, όμως άλλοι αναπόφευκτα θα περάσουν. Όπως συνοικίες στο Τελ Αβίβ και ένα νοσοκομείο στη Μπερσεβά έχουν δεχτεί πλήγματα από ιρανικούς πυραύλους, έτσι και αμερικανικές βάσεις στη Συρία, στο Ιράκ, στο Κουβέιτ, στο Μπαχρέιν, στο Κατάρ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα καούν αν δεχτούν μαζικά πυρά.
Τέλος, υπάρχει το ενδεχόμενο να κλείσει το Ιράν τα Στενά του Ορμούζ — μια κίνηση που θα εκτόξευε τις τιμές της ενέργειας παγκοσμίως. Το ιρανικό κοινοβούλιο έχει ήδη εγκρίνει ένα τέτοιο μέτρο και δεν είναι σαφές πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να το ανατρέψουν χωρίς να προσφύγουν σε συντριπτική στρατιωτική ισχύ. Όπως έχει δείξει ο πόλεμος του Trump κατά των Χούθι στην Υεμένη, οι αεροπορικές επιδρομές από μόνες τους μπορεί να μην είναι αρκετές για να λυγίσουν το Ιράν.
Πώς θα αντιδρούσε ο Τραμπ σε ευρείας κλίμακας επιθέσεις κατά αμερικανικών στόχων στον Περσικό Κόλπο ή στην ευρύτερη περιοχή; Θα μπορούσε να αντέξει την πίεση για αποστολή χερσαίων δυνάμεων (“μπότες στο έδαφος”) αν οι αεροπορικές επιδρομές αποτύγχαναν να εξαναγκάσουν το Ιράν σε παράδοση; Αν και σήμερα υπάρχει ελάχιστη διάθεση για χερσαία εισβολή στο Ιράν, είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς πού θα μπορούσε να οδηγηθεί η πολιτική κοινή γνώμη στην περίπτωση καταστροφικών επιθέσεων σε αμερικανικά στρατεύματα, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, αμάχους ή εμπορικά πλοία.
«Θα μετρήσουμε την επιτυχία μας όχι μόνο από τις μάχες που κερδίζουμε, αλλά και από τους πολέμους που τερματίζουμε», δήλωσε ο Τραμπ όταν ανέλαβε την προεδρία για δεύτερη φορά. «Και ίσως πιο σημαντικά, από τους πολέμους στους οποίους δεν εμπλεκόμαστε ποτέ», συνέχισε.
Λιγότερο από έξι μήνες μετά την έναρξη της θητείας του, ο πρόεδρος δεν έχει ακόμα κερδίσει ή τερματίσει κανέναν πόλεμο. Όμως τώρα έχει μπει σε έναν — και κανείς δεν μπορεί να πει πού θα οδηγήσει.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών