Η Ρωσία θα καταλήξει να πληρώσει ένα κόστος για την απώλεια της ευρωπαϊκής αγοράς, αλλά η Κίνα θα είναι η μεγάλη ωφελημένη
Θα επιστρέψει η Ευρώπη στο ρωσικό αέριο; Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να εγκαταλείψει μια για πάντα τον «εθισμό» της στο ρωσικό αέριο, αλλά θα το κάνει; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη θα αναγκαστεί να επιστρέψει στη Ρωσία επειδή χρειάζεται «φτηνό» ρωσικό αέριο για να αναζωογονήσει την οικονομία της και να αποτρέψει την αποβιομηχάνιση.
Αλλά αυτός είναι ένας μύθος, και σαγηνευτικός και επικίνδυνος, σύμφωνα με τον επικεφαλής στρατηγικής για το παγκόσμιο φυσικό αέριο στην S&P Global Commodity Insights, Michael Stoppard. Κατά τον ίδιο, αυτός ο μύθος βασίζεται σε μια θεμελιώδη παρανόηση του τρόπου λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου. Με απλά λόγια, το ρωσικό αέριο δεν ήταν ποτέ φθηνό, υποστηρίζει.
Οι πωλήσεις ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη σήμερα είναι μειωμένες, αλλά όχι εντελώς. Οι εισαγωγές μέσω αγωγών στην ΕΕ το 2023 μειώθηκαν κατά 84% από το έτος πριν από την εισβολή το 2021, περισσότερο από ό,τι πίστευαν πολλοί. Η Ευρώπη βγαίνει από τον δεύτερο χειμώνα της κρίσης φυσικού αερίου με την αποθήκευση σε εποχικά υψηλά επίπεδα.
Οι τιμές αναφοράς επανέρχονται σε γνωστά εύρη. Η Ιταλία, η οποία αγόραζε αέριο από τον ρωσικό αγωγό το 2023, έχει δηλώσει ότι θα διαφοροποιηθεί το 2024, καθώς θα είναι διαθέσιμο περισσότερο φυσικό αέριο από την Αλγερία και παγκόσμιο υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Δύο χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στην αρχική απάντησή της: να μηδενιστεί το ρωσικό αέριο έως το 2027. Αυτό σημαίνει εξάλειψη των υπόλοιπων ροών του αγωγού στην κεντρική Ευρώπη και διακοπή των εισαγωγών LNG.
Παραμένει ο σκεπτικισμός
Αλλά δεν είναι η Επιτροπή που αποφασίζει. Είναι κάθε χώρα ξεχωριστά. Και εκτός Ευρώπης υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός, κατά τον Stoppard. Η συνεχής επωδός είναι: σίγουρα η Ευρώπη θα δελεαστεί να επιστρέψει στο φθηνό ρωσικό αέριο. «Η βιομηχανική δύναμη της Ευρώπης, η Γερμανία, εξαρτάται από αυτό», λένε κάποιοι. «Η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστική χωρίς αυτό». Και μια «προσωρινή παύση» στην έγκριση νέων εξαγωγών LNG των ΗΠΑ που ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο απλώς ενισχύει την ιδέα ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να εγκαταλείψει μια σχέση με τη Ρωσία - όσο προβληματική κι αν είναι - για μια πιθανώς «αναξιόπιστη» πολιτική των ΗΠΑ.
Αυτές οι απόψεις αποτυγχάνουν όμως να εκτιμήσουν τη δύναμη που επικρατεί σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης ενάντια στο ρωσικό καθεστώς, κατά τον Stoppard. Και δεδομένου ότι η ιδέα του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη ήταν πάντα μύθος, η βάση της πολιτικής σε αυτό θα ήταν σοβαρό λάθος.
Σίγουρα, η Ρωσία απολαμβάνει άφθονο φυσικό αέριο χαμηλού κόστους που μπορεί θεωρητικά να παραδοθεί φθηνά στην Ευρώπη. Αλλά ποτέ δεν πούλησε το φυσικό της αέριο στο κόστος - όπως και το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής στο κόστος. Η Ρωσία πούλησε το φυσικό της αέριο ανταγωνιστικά αλλά όχι φθηνά.
Από τη δεκαετία του 1970 έως τη δεκαετία του 2000, η Σοβιετική Ένωση και στη συνέχεια η Ρωσία τιμολογούσαν το φυσικό αέριο με βάση τους ανταγωνιστές τους - το μαζούτ στη βιομηχανία και το πετρέλαιο θέρμανσης στην οικιακή θέρμανση. Έτσι η τιμή καθορίστηκε ως ποσοστό αυτών των τιμών των προϊόντων πετρελαίου.
Εάν οι τιμές τους ήταν υψηλές, η τιμή του φυσικού αερίου αυξανόταν και η Μόσχα θα αντιδρούσε απροσδόκητα. Εάν οι τιμές του πετρελαίου ήταν χαμηλές, οι τιμές θα έπεφταν για να διατηρηθεί το φυσικό αέριο στο μείγμα, αλλά οι πωλήσεις θα μπορούσαν ακόμα να γίνουν πολύ πάνω από το κόστος. Οι άλλες προμήθειες που πωλούνταν στην Ευρώπη —είτε στην Αλγερία, είτε στην Ολλανδία είτε στη Νορβηγία— χρησιμοποιούσαν όλες τον ίδιο μηχανισμό.
Ήταν κακή συμφωνία;
Κατά τον Stoppard, η Ευρώπη δεν έλαβε κάποιο δώρο, αλλά ούτε και μια κακή συμφωνία. Με την τιμολόγηση ακριβώς κάτω από το ανταγωνιστικό καύσιμο, οι Ευρωπαίοι είχαν την εμπιστοσύνη να επενδύσουν σε υποδομές φυσικού αερίου. Και το φυσικό αέριο μπόρεσε να διεισδύσει βαθιά, αναλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της θέρμανσης κατοικιών και μεγάλο μέρος του ενεργειακού εφοδιασμού της βιομηχανίας. Το πετρέλαιο (αλλά όχι ο φθηνότερος άνθρακας) περιθωριοποιήθηκε επίσης στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Η Ευρώπη ήθελε μια αγορά για το φυσικό αέριο. Αυτή η μετακίνηση σήμαινε από την τεχνητή σύνδεση με το πετρέλαιο και αντ' αυτού τον καθορισμό μιας τιμής αγοράς για το φυσικό αέριο σε κόμβους και ανταλλακτήρια.
Η ελπίδα ήταν ότι αυτό θα αποσύνδεε τις τιμές από το πετρέλαιο και θα είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές. Στην αρχή, οι Ρώσοι ήταν σθεναρά αντίθετοι. Ωστόσο, υπό την πίεση των ευρωπαϊκών κανόνων ανταγωνισμού, τα συμβόλαια προσαρμόστηκαν σταδιακά για να συμπεριλάβουν αναφερόμενα σημεία αναφοράς τιμών. Αυτό δεν σήμαινε ότι το ρωσικό αέριο πωλήθηκε φθηνά. Πωλήθηκε σε παρόμοια βάση με όλα τα άλλα αέρια.
Η Κίνα παρέχει ένα εναλλακτικό μοντέλο. Η απάντηση της Ρωσίας στην απώλεια των παραδοσιακών αγορών της στη Δύση είναι να επιδιώξει να επεκτείνει τις πωλήσεις μέσω αγωγών προς τα ανατολικά. Διμερείς διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ Ρωσίας και Κίνας για έναν γιγάντιο αγωγό που θα συνδέει τα χαμηλού κόστους ρωσικά κοιτάσματα αερίου της δυτικής Σιβηρίας με τα κέντρα ζήτησης γύρω από το Πεκίνο.
Το δόλωμα είναι η τιμή. Οι Κινέζοι αντέχουν για χαμηλότερη τιμή. Και δεδομένου ότι η Κίνα έχει πολλές εναλλακτικές επιλογές και η Ρωσία δεν έχει εναλλακτικές παρόμοιας κλίμακας, το Πεκίνο φαίνεται να κρατά το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις.
Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία θα καταλήξει να πληρώσει ένα κόστος για την απώλεια της ευρωπαϊκής αγοράς. Γιατί όταν μιλάμε για φθηνό ρωσικό αέριο, θα είναι η Κίνα στο μέλλον που θα ωφεληθεί. Δεν ήταν Ευρώπη στο παρελθόν, καταλήγει ο Stoppard.
www.bankingnews.gr
Αλλά αυτός είναι ένας μύθος, και σαγηνευτικός και επικίνδυνος, σύμφωνα με τον επικεφαλής στρατηγικής για το παγκόσμιο φυσικό αέριο στην S&P Global Commodity Insights, Michael Stoppard. Κατά τον ίδιο, αυτός ο μύθος βασίζεται σε μια θεμελιώδη παρανόηση του τρόπου λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου. Με απλά λόγια, το ρωσικό αέριο δεν ήταν ποτέ φθηνό, υποστηρίζει.
Οι πωλήσεις ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη σήμερα είναι μειωμένες, αλλά όχι εντελώς. Οι εισαγωγές μέσω αγωγών στην ΕΕ το 2023 μειώθηκαν κατά 84% από το έτος πριν από την εισβολή το 2021, περισσότερο από ό,τι πίστευαν πολλοί. Η Ευρώπη βγαίνει από τον δεύτερο χειμώνα της κρίσης φυσικού αερίου με την αποθήκευση σε εποχικά υψηλά επίπεδα.
Οι τιμές αναφοράς επανέρχονται σε γνωστά εύρη. Η Ιταλία, η οποία αγόραζε αέριο από τον ρωσικό αγωγό το 2023, έχει δηλώσει ότι θα διαφοροποιηθεί το 2024, καθώς θα είναι διαθέσιμο περισσότερο φυσικό αέριο από την Αλγερία και παγκόσμιο υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Δύο χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στην αρχική απάντησή της: να μηδενιστεί το ρωσικό αέριο έως το 2027. Αυτό σημαίνει εξάλειψη των υπόλοιπων ροών του αγωγού στην κεντρική Ευρώπη και διακοπή των εισαγωγών LNG.
Παραμένει ο σκεπτικισμός
Αλλά δεν είναι η Επιτροπή που αποφασίζει. Είναι κάθε χώρα ξεχωριστά. Και εκτός Ευρώπης υπάρχει μεγάλος σκεπτικισμός, κατά τον Stoppard. Η συνεχής επωδός είναι: σίγουρα η Ευρώπη θα δελεαστεί να επιστρέψει στο φθηνό ρωσικό αέριο. «Η βιομηχανική δύναμη της Ευρώπης, η Γερμανία, εξαρτάται από αυτό», λένε κάποιοι. «Η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστική χωρίς αυτό». Και μια «προσωρινή παύση» στην έγκριση νέων εξαγωγών LNG των ΗΠΑ που ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο απλώς ενισχύει την ιδέα ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να εγκαταλείψει μια σχέση με τη Ρωσία - όσο προβληματική κι αν είναι - για μια πιθανώς «αναξιόπιστη» πολιτική των ΗΠΑ.
Αυτές οι απόψεις αποτυγχάνουν όμως να εκτιμήσουν τη δύναμη που επικρατεί σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης ενάντια στο ρωσικό καθεστώς, κατά τον Stoppard. Και δεδομένου ότι η ιδέα του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη ήταν πάντα μύθος, η βάση της πολιτικής σε αυτό θα ήταν σοβαρό λάθος.
Σίγουρα, η Ρωσία απολαμβάνει άφθονο φυσικό αέριο χαμηλού κόστους που μπορεί θεωρητικά να παραδοθεί φθηνά στην Ευρώπη. Αλλά ποτέ δεν πούλησε το φυσικό της αέριο στο κόστος - όπως και το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής στο κόστος. Η Ρωσία πούλησε το φυσικό της αέριο ανταγωνιστικά αλλά όχι φθηνά.
Από τη δεκαετία του 1970 έως τη δεκαετία του 2000, η Σοβιετική Ένωση και στη συνέχεια η Ρωσία τιμολογούσαν το φυσικό αέριο με βάση τους ανταγωνιστές τους - το μαζούτ στη βιομηχανία και το πετρέλαιο θέρμανσης στην οικιακή θέρμανση. Έτσι η τιμή καθορίστηκε ως ποσοστό αυτών των τιμών των προϊόντων πετρελαίου.
Εάν οι τιμές τους ήταν υψηλές, η τιμή του φυσικού αερίου αυξανόταν και η Μόσχα θα αντιδρούσε απροσδόκητα. Εάν οι τιμές του πετρελαίου ήταν χαμηλές, οι τιμές θα έπεφταν για να διατηρηθεί το φυσικό αέριο στο μείγμα, αλλά οι πωλήσεις θα μπορούσαν ακόμα να γίνουν πολύ πάνω από το κόστος. Οι άλλες προμήθειες που πωλούνταν στην Ευρώπη —είτε στην Αλγερία, είτε στην Ολλανδία είτε στη Νορβηγία— χρησιμοποιούσαν όλες τον ίδιο μηχανισμό.
Ήταν κακή συμφωνία;
Κατά τον Stoppard, η Ευρώπη δεν έλαβε κάποιο δώρο, αλλά ούτε και μια κακή συμφωνία. Με την τιμολόγηση ακριβώς κάτω από το ανταγωνιστικό καύσιμο, οι Ευρωπαίοι είχαν την εμπιστοσύνη να επενδύσουν σε υποδομές φυσικού αερίου. Και το φυσικό αέριο μπόρεσε να διεισδύσει βαθιά, αναλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της θέρμανσης κατοικιών και μεγάλο μέρος του ενεργειακού εφοδιασμού της βιομηχανίας. Το πετρέλαιο (αλλά όχι ο φθηνότερος άνθρακας) περιθωριοποιήθηκε επίσης στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Η Ευρώπη ήθελε μια αγορά για το φυσικό αέριο. Αυτή η μετακίνηση σήμαινε από την τεχνητή σύνδεση με το πετρέλαιο και αντ' αυτού τον καθορισμό μιας τιμής αγοράς για το φυσικό αέριο σε κόμβους και ανταλλακτήρια.
Η ελπίδα ήταν ότι αυτό θα αποσύνδεε τις τιμές από το πετρέλαιο και θα είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές. Στην αρχή, οι Ρώσοι ήταν σθεναρά αντίθετοι. Ωστόσο, υπό την πίεση των ευρωπαϊκών κανόνων ανταγωνισμού, τα συμβόλαια προσαρμόστηκαν σταδιακά για να συμπεριλάβουν αναφερόμενα σημεία αναφοράς τιμών. Αυτό δεν σήμαινε ότι το ρωσικό αέριο πωλήθηκε φθηνά. Πωλήθηκε σε παρόμοια βάση με όλα τα άλλα αέρια.
Η Κίνα παρέχει ένα εναλλακτικό μοντέλο. Η απάντηση της Ρωσίας στην απώλεια των παραδοσιακών αγορών της στη Δύση είναι να επιδιώξει να επεκτείνει τις πωλήσεις μέσω αγωγών προς τα ανατολικά. Διμερείς διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ Ρωσίας και Κίνας για έναν γιγάντιο αγωγό που θα συνδέει τα χαμηλού κόστους ρωσικά κοιτάσματα αερίου της δυτικής Σιβηρίας με τα κέντρα ζήτησης γύρω από το Πεκίνο.
Το δόλωμα είναι η τιμή. Οι Κινέζοι αντέχουν για χαμηλότερη τιμή. Και δεδομένου ότι η Κίνα έχει πολλές εναλλακτικές επιλογές και η Ρωσία δεν έχει εναλλακτικές παρόμοιας κλίμακας, το Πεκίνο φαίνεται να κρατά το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις.
Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία θα καταλήξει να πληρώσει ένα κόστος για την απώλεια της ευρωπαϊκής αγοράς. Γιατί όταν μιλάμε για φθηνό ρωσικό αέριο, θα είναι η Κίνα στο μέλλον που θα ωφεληθεί. Δεν ήταν Ευρώπη στο παρελθόν, καταλήγει ο Stoppard.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών