Η κατάρρευση της πλατφόρμας TARGET2-Securities, που διευκολύνει την ανταλλαγή τίτλων με μετρητά και ως εκ τούτου, αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του συστήματος των χρηματοπιστωτικών αγορών της ευρωζώνης, σήμαινε ότι οι μισθοί και τα προνοιακά επιδόματα καθυστέρησαν για χιλιάδες ανθρώπους. Θα μπορούσε να ήταν πολύ χειρότερα. Εάν το ίδιο πρόβλημα είχε χτυπήσει ή είχε συνεχιστεί και την επόμενη ημέρα -το τέλος του μήνα και ημέρα πληρωμής για πολλούς εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, συνταξιούχους και δικαιούχους προνοιακών επιδομάτων- το χάος θα μπορούσε να είχε πλήξει εκατομμύρια ανθρώπους και επιχειρήσεις και να είχε επιβαρύνει το τραπεζικό σύστημα. Όλα συνέβησαν την Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου 2025...
«Αν είχε διαρκέσει μέχρι την Παρασκευή, θα υπήρχαν μεγάλα ερωτήματα διαχείρισης κινδύνου για τις τράπεζες», δήλωσε ο Alistair Milne, καθηγητής χρηματοοικονομικών οικονομικών στο Loughborough Business School της Βρετανίας. «Οι διαχειριστές κινδύνου των τραπεζών θα έπρεπε να αποφασίσουν: Είμαστε διατεθειμένοι να πιστώσουμε τον λογαριασμό του πελάτη με την πεποίθηση ότι τα χρήματα θα εμφανιστούν τελικά;».
Το χάος 10 ωρών
Το Reuters περιγράφει αναλυτικά όσα συνέβησαν την περασμένη Πέμπτη οπότε και «κράσαρε» το κύριο σύστημα πληρωμών της ευρωζώνης, με βάση συνεντεύξεις με 12 άτομα που γνωρίζουν τα γεγονότα της ημέρας, μεταξύ των οποίων αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας, τραπεζίτες και χρηματιστές, καθώς και μια επισκόπηση των μηνυμάτων της ΕΚΤ προς τους παράγοντες της αγοράς.
Όταν το σύστημα έπεσε την Πέμπτη, το χάος που επικράτησε στις 10 ώρες που χρειάστηκαν για να εντοπιστεί και να διορθωθεί το πρόβλημα μπλόκαρε τις πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας σε περισσότερους από 15.000 κυρίως ηλικιωμένους και Έλληνες, έναν μεγάλο αριθμό μισθών και συντάξεων στην Αυστρία, καθώς και αρκετές χρηματοπιστωτικές συναλλαγές.
Στο επίκεντρο της κλιμακούμενης αναταραχής βρισκόταν ένα κομμάτι δυσλειτουργικού υλικού, αλλά οι τεχνικοί της ΕΚΤ χρειάστηκαν ώρες για να εντοπίσουν το πρόβλημα έπειτα από μια αρχική, λανθασμένη διάγνωση για προβλήματα στη βάση δεδομένων, σύμφωνα με τα μηνύματα της ΕΚΤ και τους αξιωματούχους της ΕΚΤ και τριών άλλων κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης. Αυτό ανάγκασε το προσωπικό των κεντρικών τραπεζών σε πολλές χώρες της ευρωζώνης να εργάζεται όλη τη νύχτα για να επιδιορθώσει τον ελαττωματικό εξοπλισμό και να εκκαθαρίσει τις συναλλαγές εγκαίρως για την ημέρα πληρωμής, σύμφωνα με αξιωματούχους οι οποίοι, όπως και οι άλλες πηγές, ζήτησαν ανωνυμία για να συζητήσουν αυτό το ευαίσθητο θέμα.
«Μια βλάβη υλικού είναι συγχωρήσιμη, αλλά η έλλειψη ενός εφεδρικού συστήματος που να μπορεί να ενεργοποιηθεί άμεσα σε περίπτωση προβλημάτων δεν είναι», δήλωσε ο Markus Ferber, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που συμμετέχει στην επιτροπή που εποπτεύει την ΕΚΤ. «Οι κρίσιμες υποδομές χρειάζονται εφεδρικό αντίγραφο ασφαλείας - η ΕΚΤ θα έπρεπε να το γνωρίζει αυτό».
Ένας αξιωματούχος της ΕΚΤ δήλωσε στο Reuters ότι το επηρεαζόμενο υλικό, το οποίο αρνήθηκε να προσδιορίσει, διέθετε πολλαπλά αντίγραφα ασφαλείας και η τράπεζα ανέλυε γιατί δεν ενεργοποιήθηκαν.
Η ΕΚΤ είχε πρόσφατα ολοκληρώσει μια αναμόρφωση του συστήματος πληρωμών και της διαχείρισης κρίσεων πριν από αυτό το περιστατικό, πρόσθεσε ο αξιωματούχος, όπως συνιστάται σε έκθεση της εταιρείας συμβούλων Deloitte έπειτα από μια σειρά διακοπών λειτουργίας το 2020.
Επτασφράγιστο μυστικό
Το σύστημα πληρωμών Target, το οποίο διαχειρίζεται καθημερινά συναλλαγές τρισεκατομμυρίων ευρώ, είναι τόσο ζωτικής σημασίας για τη χρηματοπιστωτική και οικονομική σταθερότητα στην ευρωζώνη των 20 χωρών που οι τοποθεσίες των τεσσάρων διακομιστών του αποτελούν επτασφράγιστο μυστικό, με την ΕΚΤ να αποκαλύπτει μόνο ότι βρίσκονται σε δύο διαφορετικά μέρη της Ευρώπης.
Η ΕΚΤ και το κανάλι έκτακτης ανάγκης
Η κατάσταση άρχισε να παίρνει την κατιούσα λίγο μετά τις 8 π.μ. ώρα Φρανκφούρτης την Πέμπτη, όταν το σύστημα της ΕΚΤ για τον διακανονισμό των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, το Target 2 Securities (T2S), κατέρρευσε. Το δίκτυο Target 2 (T2), το οποίο διαχειρίζεται μεγάλες πληρωμές μεταξύ κεντρικών τραπεζών και εμπορικών τραπεζών, ακολούθησε δύο ώρες αργότερα, σύμφωνα με τις ενημερώσεις της ΕΚΤ προς τους συμμετέχοντες στην αγορά.
Τόσο το T2 όσο και το T2S διευθύνονται από την ΕΚΤ με τις κεντρικές τράπεζες της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας.
Στις τηλεφωνικές συνομιλίες που έγιναν εκείνο το πρωί μεταξύ των διαχειριστών κρίσεων στην ΕΚΤ και τις άλλες κεντρικές τράπεζες, η ευθύνη αποδόθηκε σε σφάλματα στην κοινή βάση δεδομένων των συστημάτων, τα οποία θα καθιστούσαν αδύνατη τη μεταφορά σε μια εφεδρική έκδοση - ή «failover» - χωρίς να αντιγραφεί το ίδιο ζήτημα. Αυτό απαιτούσε από το προσωπικό των κεντρικών τραπεζών να αναλύσει με κόπο τις συναλλαγές για να εντοπίσει το λάθος, ενώ το σύστημα ήταν εκτός λειτουργίας.
Στις 11.30, οι διαχειριστές της κρίσης ενεργοποίησαν το κανάλι έκτακτης ανάγκης των συστημάτων Target για κρίσιμες πληρωμές, όπως αυτές που αφορούσαν ξένα νομίσματα ή margin calls. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί η τυχόν διαταραχή από το να διαχυθεί σε άλλα νομίσματα ή να μπλοκάρει τη λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών. Η διαδικασία αυτή, η οποία απαιτεί από τους συμμετέχοντες να υποβάλλουν κάθε συναλλαγή χειροκίνητα, είναι ακατάλληλη για τις εκατοντάδες χιλιάδες πληρωμές που περνούν καθημερινά από το T2 και το T2S.
Μερικές δεκάδες πληρωμές πέρασαν με αυτόν τον τρόπο, αλλά όλες οι υπόλοιπες έπρεπε να μπουν σε κατάσταση αναμονής, περιμένοντας να διορθωθεί τελικά το πρόβλημα.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, η ΕΚΤ διαπίστωσε ότι πράγματι υπήρχε αυτό που αργότερα περιέγραψε ως «ελαττωματικό εξάρτημα υλικού» σε μία από τις τέσσερις τοποθεσίες του συστήματος.
Στη συνέχεια, το προσωπικό άρχισε να μετακινεί όλες τις συναλλαγές στο εφεδρικό σύστημα, ή failover, λίγο πριν από τις 16:00. Η μετακίνηση ολοκληρώθηκε στις 17:15 και ο διακανονισμός συνεχίστηκε στις 18:00, με διάρκεια όλο το βράδυ μέχρι την καθυστερημένη προθεσμία των μεσονυκτίων, σύμφωνα με τα μηνύματα της ΕΚΤ.
Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ και τριών άλλων κεντρικών τραπεζών δήλωσαν ότι οι εργασίες συνεχίστηκαν μέχρι νωρίς το πρωί για την εκκαθάριση των περισσότερων συναλλαγών που είχαν μπει στην ουρά κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ημέρας.
Σύστημα πληρωμών που δεν καταρρέει ποτέ;
Οι επιπτώσεις δεν σταμάτησαν εκεί.
Ορισμένες συναλλαγές είχαν εκκαθαριστεί πολύ αργά για να μπορέσουν οι τράπεζες να τις επεξεργαστούν εγκαίρως την Παρασκευή, με αποτέλεσμα να καθυστερήσουν χιλιάδες άνθρωποι στην Ελλάδα και την Αυστρία να λάβουν μισθούς, συντάξεις και πληρωμές προνοιακών επιδομάτων.
Οι χρηματιστές έμειναν επίσης εξοργισμένοι για τις καθυστερημένες συναλλαγές, σύμφωνα με τρεις πηγές της αγοράς που αρνήθηκαν να δώσουν λεπτομέρειες σχετικά με τις επηρεαζόμενες συναλλαγές. Ένας Ολλανδός χρηματιστής δήλωσε στο Reuters ότι ορισμένοι από τους πελάτες του χρεώθηκαν με τόκους για χρήματα που συμφώνησαν να δανειστούν αλλά δεν έλαβαν ποτέ στην πραγματικότητα ως αποτέλεσμα της διακοπής.
Σχεδίαζαν να ζητήσουν αποζημίωση από την ΕΚΤ, όπως προβλέπεται από τους κανόνες Target.
Ο Paul Harris, εταίρος της δικηγορικής εταιρείας Osborne Clarke με έδρα το Λονδίνο, δήλωσε ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά θα δυσκολευτούν πιθανώς να λάβουν αποζημίωση από μια κεντρική τράπεζα, παρά όταν φταίει μια ιδιωτική εταιρεία.
«Όταν οι (εμπορικές) τράπεζες έχουν προβλήματα με την αρχιτεκτονική τους, οι αλληλοκατηγορίες διαρκούν για σημαντικό χρονικό διάστημα», είπε. «Αλλά μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι σαν το ίδιο επίπεδο ευθύνης εδώ, παρόλο που η ζημιά στη σταθερότητα της αγοράς θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη».
Σε μήνυμά της μετά το συμβάν, η ΕΚΤ χαρακτήρισε τη βλάβη ως «σημαντικό περιστατικό» που είχε «δυσμενείς συνέπειες για τους συμμετέχοντες στην αγορά καθώς και για τους πελάτες τους» και δήλωσε ότι έχει ξεκινήσει μια «ενδελεχή ανάλυση» των γεγονότων.
Η τελευταία ετήσια έκθεση της ΕΚΤ δείχνει ότι το Τ2 ήταν διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή το 2021, το 2022 και το 2023. Το 2020 ήταν σε λειτουργία σε ποσοστό 99,46% του χρόνου - κάτω από το επιδιωκόμενο 99,7%. «Ένα σύστημα πληρωμών που δεν αποτυγχάνει ποτέ μπορεί να μην είναι εφικτό να κατασκευαστεί», δήλωσε ο Aaron Klein, ανώτερος συνεργάτης του αμερικανικού think tank Brooking Institution, ο οποίος ειδικεύεται στη χρηματοοικονομική τεχνολογία. «Και, αν είναι, μπορεί να είναι πιο δαπανηρό από την ανοχή μερικών ωρών καθυστέρησης».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών