Η εμπειρία της Ουκρανίας από τον Φεβρουάριο του 2022 ανέτρεψε παλιές παραδοχές σχετικά με την οικονομία του πολέμου — από την πεποίθηση ότι το μέγεθος και η βιομηχανική ικανότητα εγγυώνται τη νίκη, μέχρι τις παρανοήσεις για τη στρατολόγηση του προσωπικού, τα logistics και την προσαρμοστικότητα στις αλλαγές των ισορροπιών ισχύος
Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρους κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση, η Ρωσία συνεχίζει να πολεμά και η Ουκρανία να κρατά τις θέσεις της.
Η Ρωσία ελέγχει περίπου το 19% της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των εδαφών που κατέλαβε το 2014.
Το 2025, η Ρωσία έχει καταλάβει περίπου 3.000 τ.χλμ., αλλά τα περισσότερα κέρδη είναι διάσπαρτα, επιχειρησιακά ασήμαντα και επιτυγχάνονται με μεγάλο ανθρώπινο κόστος, σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times.
Αυτό, φυσικά, απέχει πολύ από τη ρωσική αφήγηση περί ασταμάτητης προέλασης που η Μόσχα προωθεί εν μέσω έντονη διπλωματική δραστηριότητα τις τελευταίες εβδομάδες – απλώς η νίκη της Μόσχας είναι σημαντική και μη αναστρέψιμη.
Αλλά βοηθά να ερμηνευθεί γιατί η Ουκρανία αντιστέκεται στην πίεση των ΗΠΑ να συμφωνήσει σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο που ευνοεί τη Ρωσία.
Τι φάνηκε να αλλάζει
Η εμπειρία της Ουκρανίας από τον Φεβρουάριο του 2022 ανέτρεψε παλιές παραδοχές σχετικά με την οικονομία του πολέμου — από την πεποίθηση ότι το μέγεθος και η βιομηχανική ικανότητα εγγυώνται τη νίκη, μέχρι τις παρανοήσεις για τη στρατολόγηση του προσωπικού, τα logistics και την προσαρμοστικότητα στις αλλαγές των ισορροπιών ισχύος.
Η Ρωσία είχε πλεονεκτήματα σε βασικούς οικονομικούς παράγοντες.
Η δυτική υποστήριξη — κεφάλαιο, τεχνολογία, πληροφορίες — μετατόπισε την ισορροπία υπέρ της Ουκρανίας• και η μακροοικονομική ανθεκτικότητα και η καινοτόμος προσέγγισή της ενίσχυσαν πολλαπλά αυτό το αποτέλεσμα.
Το μάθημα είναι σαφές: η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε συνδυασμό με την ουκρανική ευρηματικότητα μπορούν να οικοδομήσουν ένα αποτελεσματικό μέσο αποτροπής ακόμη και καθώς οι ΗΠΑ αποσύρονται.
Μεγαλύτερο δεν σημαίνει ισχυρότερο
Η νίκη σε έναν πόλεμο εξαρτάται από την ικανότητα χρηματοδότησης, σίτισης και εξοπλισμού.
Το 2024, η Μόσχα αύξησε τις στρατιωτικές δαπάνες σε 149 δισ. δολ., 7,1% του ΑΕΠ και 19% των κρατικών δαπανών.
Αντίθετα, η Ουκρανία δαπάνησε 65 δισ. δολ. — τουλάχιστον 34% του ΑΕΠ της, το υψηλότερο ποσοστό παγκοσμίως.
Ωστόσο, αυτό που το Κρεμλίνο σχεδίαζε ως «Blitzkrieg» - πόλεμο αστραπή - μετατράπηκε σε πόλεμο φθοράς.
Για μια μικρότερη χώρα όπως η Ουκρανία, η στρατηγική αργής υποχώρησης ενώ προκαλεί μέγιστη ζημιά είναι βιώσιμη.
Ο πόλεμος δεν αφορά μόνον στρατιωτική επίθεση - αφορά και την ικανότητα να αντέξεις τεράστια μακροοικονομικά σοκ.
Η Ρωσία, ύστερα από δεκαετίες μονοπωλίων, καταστολής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και αποτυχίας ανάπτυξης σύγχρονων αλυσίδων αξίας, εξαρτάται τεχνολογικά και είναι ευάλωτη σε κυρώσεις.
Η στροφή από την Ευρώπη προς την Κίνα παραβιάζει βασικές αρχές οικονομικής γεωγραφίας και αποδυνάμωσε τη στρατηγική της θέση.
Η δημογραφική πτώση, η έλλειψη αντρών στρατεύσιμης ηλικίας και η απροθυμία στράτευσης ανάγκασαν το Κρεμλίνο σε δαπανηρές τακτικές κινητοποίησης.
Το κράτος αποστραγγίζει εργατικό δυναμικό από κρίσιμους τομείς και βασίζεται σε «κύματα προσωπικού» στο πεδίο της μάχης.
Ο Vladimir Putin έχει οδηγήσει τη Ρωσία σε έναν πόλεμο για τον οποίο δεν είχε προετοιμαστεί, με την οικονομία της να επιβραδύνεται.
Η Ουκρανία, αντιθέτως, έχει ενισχύσει την ενσωμάτωσή της με τη Δύση και έχει αγκαλιάσει τον εκσυγχρονισμό.
Παρά την κατάρρευση του ΑΕΠ κατά 29% το 2022, η ανάπτυξη επέστρεψε το 2023.
Και το πιο σημαντικό: οι Ουκρανοί είναι βαθιά έτοιμοι να πολεμήσουν για ένα δημοκρατικό μέλλον.
Το κλειδί της ουκρανικής ανθεκτικότητας
Τις πρώτες μέρες της εισβολής, τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία αντιμετώπιζαν κινδύνους χρηματοπιστωτικής αστάθειας.
Για μια μικρή χώρα που δεχόταν επίθεση στο έδαφός της, το επίτευγμα της Ουκρανίας ήταν εξαιρετικό.
Από το 2014 μέχρι το 2022 η Ουκρανία ενίσχυσε αποφασιστικά τη μακροοικονομική της διαχείριση, με καθοριστική υποστήριξη από το ΔΝΤ και διεθνείς δωρητές.
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα ήταν ο μετασχηματισμός της Εθνικής Τράπεζας της Ουκρανίας (NBU).
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν μεγάλες δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις: ψηφιοποίηση, έλεγχος δαπανών, διαφάνεια, καλύτερη συλλογή εσόδων και μείωση της σκιώδους οικονομίας.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ψηφιακές εφαρμογές όπως η DIIA και γρήγορες πολιτικές αντιδράσεις βοήθησαν να κρατηθεί η οικονομία ζωντανή.
Συμμαχίες: όχι όλες ισότιμες
Για την Ουκρανία, η συμμαχία με τη Δύση ήταν αποφασιστική.
Η Ρωσία βασίζεται σε περιορισμένο κύκλο χωρών — Κίνα, Ιράν, Βόρεια Κορέα — σχέσεις συχνά ασύμμετρες και δαπανηρές.
Σύμφωνα με το Kiel Institute, η Ουκρανία έχει λάβει πάνω από 300 δισ. δολ. σε βοήθεια - η ΕΕ έχει δεσμεύσει περίπου 187,3 δισ. δολ.
Η Temporary Protection Directive της ΕΕ αποδείχθηκε κρίσιμη για τη στήριξη των προσφύγων.
Η ευρωπαϊκή άμυνα εξακολουθεί να υποχρηματοδοτείται, αλλά η στήριξη στην Ουκρανία είναι πολύ πιο αποτελεσματική από την οικοδόμηση τεράστιων μόνιμων στρατών.
Μαθήματα για την άμυνα της Ευρώπης
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τεράστια πρόκληση, ειδικά καθώς οι ΗΠΑ υποχωρούν.
Το στρατηγικό της πλεονέκτημα είναι η ίδια η Ουκρανία.
Με τη βοήθεια των εταίρων, έχει αντέξει έναν πυρηνικά εξοπλισμένο αντίπαλο για σχεδόν τέσσερα χρόνια.
Η ουκρανική άμυνα βασίζεται σε ταχύτητα, καινοτομία και αποκεντρωμένη λήψη αποφάσεων.
Η Ευρώπη μπορεί να αντιγράψει αυτό το μοντέλο: μικρότερη γραφειοκρατία, περισσότερη ευελιξία, μεγαλύτερη συμμετοχή ΜΜΕ, γρήγορη παραγωγή και R&D συνδεδεμένο με το μέτωπο.
Το μάθημα: η καινοτομία κερδίζει πολέμους όταν η γραφειοκρατία ελαχιστοποιείται.
Η Ευρώπη χρειάζεται ισχυρή βιομηχανική βάση, επενδύσεις σε τεχνολογία, κυβερνοασφάλεια, ενέργεια και εργατικό δυναμικό.
Η στήριξη της Ουκρανίας και η χρήση των εσόδων από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούν στην πράξη πράξεις ευρωπαϊκής άμυνας.
Η πορεία της Ευρώπης προς την ασφάλεια
Το μέγεθος έχει σημασία — αλλά πολύ λιγότερο από όσο πιστευόταν.
Η Ουκρανία απέδειξε ότι με προετοιμασία και συμμαχική υποστήριξη, μια μικρότερη χώρα μπορεί να συγκρατήσει έναν μεγαλύτερο επιτιθέμενο.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη μειώσει εμπλοκή τους- το μέλλον ίσως είναι ένα « νέο πιο ισορροπημένο NATO».
Η ουκρανική ανθεκτικότητα βασίζεται σε μακροοικονομική σταθερότητα και ευρηματικότητα.
Για την Ευρώπη, αυτό δείχνει ότι η άμυνα δεν χρειάζεται υπερβολικές δαπάνες — αλλά έξυπνες δαπάνες.
Με μαθήματα από την Ουκρανία και αύξηση της παραγωγικότητας, η Ευρώπη μπορεί να χτίσει μια αξιόπιστη αποτροπή, επισημαίνεται στην ανάλυση των FT.
www.bankingnews.gr
Η Ρωσία ελέγχει περίπου το 19% της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των εδαφών που κατέλαβε το 2014.
Το 2025, η Ρωσία έχει καταλάβει περίπου 3.000 τ.χλμ., αλλά τα περισσότερα κέρδη είναι διάσπαρτα, επιχειρησιακά ασήμαντα και επιτυγχάνονται με μεγάλο ανθρώπινο κόστος, σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times.
Αυτό, φυσικά, απέχει πολύ από τη ρωσική αφήγηση περί ασταμάτητης προέλασης που η Μόσχα προωθεί εν μέσω έντονη διπλωματική δραστηριότητα τις τελευταίες εβδομάδες – απλώς η νίκη της Μόσχας είναι σημαντική και μη αναστρέψιμη.
Αλλά βοηθά να ερμηνευθεί γιατί η Ουκρανία αντιστέκεται στην πίεση των ΗΠΑ να συμφωνήσει σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο που ευνοεί τη Ρωσία.
Τι φάνηκε να αλλάζει
Η εμπειρία της Ουκρανίας από τον Φεβρουάριο του 2022 ανέτρεψε παλιές παραδοχές σχετικά με την οικονομία του πολέμου — από την πεποίθηση ότι το μέγεθος και η βιομηχανική ικανότητα εγγυώνται τη νίκη, μέχρι τις παρανοήσεις για τη στρατολόγηση του προσωπικού, τα logistics και την προσαρμοστικότητα στις αλλαγές των ισορροπιών ισχύος.
Η Ρωσία είχε πλεονεκτήματα σε βασικούς οικονομικούς παράγοντες.
Η δυτική υποστήριξη — κεφάλαιο, τεχνολογία, πληροφορίες — μετατόπισε την ισορροπία υπέρ της Ουκρανίας• και η μακροοικονομική ανθεκτικότητα και η καινοτόμος προσέγγισή της ενίσχυσαν πολλαπλά αυτό το αποτέλεσμα.
Το μάθημα είναι σαφές: η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε συνδυασμό με την ουκρανική ευρηματικότητα μπορούν να οικοδομήσουν ένα αποτελεσματικό μέσο αποτροπής ακόμη και καθώς οι ΗΠΑ αποσύρονται.
Μεγαλύτερο δεν σημαίνει ισχυρότερο
Η νίκη σε έναν πόλεμο εξαρτάται από την ικανότητα χρηματοδότησης, σίτισης και εξοπλισμού.
Το 2024, η Μόσχα αύξησε τις στρατιωτικές δαπάνες σε 149 δισ. δολ., 7,1% του ΑΕΠ και 19% των κρατικών δαπανών.
Αντίθετα, η Ουκρανία δαπάνησε 65 δισ. δολ. — τουλάχιστον 34% του ΑΕΠ της, το υψηλότερο ποσοστό παγκοσμίως.
Ωστόσο, αυτό που το Κρεμλίνο σχεδίαζε ως «Blitzkrieg» - πόλεμο αστραπή - μετατράπηκε σε πόλεμο φθοράς.
Για μια μικρότερη χώρα όπως η Ουκρανία, η στρατηγική αργής υποχώρησης ενώ προκαλεί μέγιστη ζημιά είναι βιώσιμη.
Ο πόλεμος δεν αφορά μόνον στρατιωτική επίθεση - αφορά και την ικανότητα να αντέξεις τεράστια μακροοικονομικά σοκ.
Η Ρωσία, ύστερα από δεκαετίες μονοπωλίων, καταστολής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και αποτυχίας ανάπτυξης σύγχρονων αλυσίδων αξίας, εξαρτάται τεχνολογικά και είναι ευάλωτη σε κυρώσεις.
Η στροφή από την Ευρώπη προς την Κίνα παραβιάζει βασικές αρχές οικονομικής γεωγραφίας και αποδυνάμωσε τη στρατηγική της θέση.
Η δημογραφική πτώση, η έλλειψη αντρών στρατεύσιμης ηλικίας και η απροθυμία στράτευσης ανάγκασαν το Κρεμλίνο σε δαπανηρές τακτικές κινητοποίησης.
Το κράτος αποστραγγίζει εργατικό δυναμικό από κρίσιμους τομείς και βασίζεται σε «κύματα προσωπικού» στο πεδίο της μάχης.
Ο Vladimir Putin έχει οδηγήσει τη Ρωσία σε έναν πόλεμο για τον οποίο δεν είχε προετοιμαστεί, με την οικονομία της να επιβραδύνεται.
Η Ουκρανία, αντιθέτως, έχει ενισχύσει την ενσωμάτωσή της με τη Δύση και έχει αγκαλιάσει τον εκσυγχρονισμό.
Παρά την κατάρρευση του ΑΕΠ κατά 29% το 2022, η ανάπτυξη επέστρεψε το 2023.
Και το πιο σημαντικό: οι Ουκρανοί είναι βαθιά έτοιμοι να πολεμήσουν για ένα δημοκρατικό μέλλον.
Το κλειδί της ουκρανικής ανθεκτικότητας
Τις πρώτες μέρες της εισβολής, τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία αντιμετώπιζαν κινδύνους χρηματοπιστωτικής αστάθειας.
Για μια μικρή χώρα που δεχόταν επίθεση στο έδαφός της, το επίτευγμα της Ουκρανίας ήταν εξαιρετικό.
Από το 2014 μέχρι το 2022 η Ουκρανία ενίσχυσε αποφασιστικά τη μακροοικονομική της διαχείριση, με καθοριστική υποστήριξη από το ΔΝΤ και διεθνείς δωρητές.
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα ήταν ο μετασχηματισμός της Εθνικής Τράπεζας της Ουκρανίας (NBU).
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν μεγάλες δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις: ψηφιοποίηση, έλεγχος δαπανών, διαφάνεια, καλύτερη συλλογή εσόδων και μείωση της σκιώδους οικονομίας.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ψηφιακές εφαρμογές όπως η DIIA και γρήγορες πολιτικές αντιδράσεις βοήθησαν να κρατηθεί η οικονομία ζωντανή.
Συμμαχίες: όχι όλες ισότιμες
Για την Ουκρανία, η συμμαχία με τη Δύση ήταν αποφασιστική.
Η Ρωσία βασίζεται σε περιορισμένο κύκλο χωρών — Κίνα, Ιράν, Βόρεια Κορέα — σχέσεις συχνά ασύμμετρες και δαπανηρές.
Σύμφωνα με το Kiel Institute, η Ουκρανία έχει λάβει πάνω από 300 δισ. δολ. σε βοήθεια - η ΕΕ έχει δεσμεύσει περίπου 187,3 δισ. δολ.
Η Temporary Protection Directive της ΕΕ αποδείχθηκε κρίσιμη για τη στήριξη των προσφύγων.
Η ευρωπαϊκή άμυνα εξακολουθεί να υποχρηματοδοτείται, αλλά η στήριξη στην Ουκρανία είναι πολύ πιο αποτελεσματική από την οικοδόμηση τεράστιων μόνιμων στρατών.
Μαθήματα για την άμυνα της Ευρώπης
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τεράστια πρόκληση, ειδικά καθώς οι ΗΠΑ υποχωρούν.
Το στρατηγικό της πλεονέκτημα είναι η ίδια η Ουκρανία.
Με τη βοήθεια των εταίρων, έχει αντέξει έναν πυρηνικά εξοπλισμένο αντίπαλο για σχεδόν τέσσερα χρόνια.
Η ουκρανική άμυνα βασίζεται σε ταχύτητα, καινοτομία και αποκεντρωμένη λήψη αποφάσεων.
Η Ευρώπη μπορεί να αντιγράψει αυτό το μοντέλο: μικρότερη γραφειοκρατία, περισσότερη ευελιξία, μεγαλύτερη συμμετοχή ΜΜΕ, γρήγορη παραγωγή και R&D συνδεδεμένο με το μέτωπο.
Το μάθημα: η καινοτομία κερδίζει πολέμους όταν η γραφειοκρατία ελαχιστοποιείται.
Η Ευρώπη χρειάζεται ισχυρή βιομηχανική βάση, επενδύσεις σε τεχνολογία, κυβερνοασφάλεια, ενέργεια και εργατικό δυναμικό.
Η στήριξη της Ουκρανίας και η χρήση των εσόδων από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία αποτελούν στην πράξη πράξεις ευρωπαϊκής άμυνας.
Η πορεία της Ευρώπης προς την ασφάλεια
Το μέγεθος έχει σημασία — αλλά πολύ λιγότερο από όσο πιστευόταν.
Η Ουκρανία απέδειξε ότι με προετοιμασία και συμμαχική υποστήριξη, μια μικρότερη χώρα μπορεί να συγκρατήσει έναν μεγαλύτερο επιτιθέμενο.
Οι ΗΠΑ έχουν ήδη μειώσει εμπλοκή τους- το μέλλον ίσως είναι ένα « νέο πιο ισορροπημένο NATO».
Η ουκρανική ανθεκτικότητα βασίζεται σε μακροοικονομική σταθερότητα και ευρηματικότητα.
Για την Ευρώπη, αυτό δείχνει ότι η άμυνα δεν χρειάζεται υπερβολικές δαπάνες — αλλά έξυπνες δαπάνες.
Με μαθήματα από την Ουκρανία και αύξηση της παραγωγικότητας, η Ευρώπη μπορεί να χτίσει μια αξιόπιστη αποτροπή, επισημαίνεται στην ανάλυση των FT.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών