Οι κυρώσεις δεν σταμάτησαν το ρωσικό πετρέλαιο - Πιο ανοιχτοί από ποτέ οι δρόμοι προς την ευρωπαϊκή αγορά

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο είναι παρελθόν.
Αλλά μάλλον η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική…
Σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους, αναλυτές και γνώστες του κλάδου, αλλά και ευρωβουλευτές, σημαντικές ποσότητες ρωσικών υδρογονανθράκων, ιδιαίτερα πετρελαίου, εξακολουθούν να ρέουν στην ευρωπαϊκή αγορά, παρά τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί, τροφοδοτώντας την πολεμική μηχανή του Putin.
Όπως είπε ο Oleg Ustenko, οικονομικός σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Zelensky, «πρέπει να κλείσουμε τις τρύπες που υπάρχουν για να εμποδίσουμε τη Ρωσία να εισπράττει τα χρήματα που χρησιμοποιεί για να χρηματοδοτεί τη στρατιωτική μηχανή που καταστρέφει τη χώρα μας και σκοτώνει τον λαό μας».
Το αργό πετρέλαιο είναι δύσκολο να εντοπιστεί στις παγκόσμιες αγορές. Μπορεί εύκολα να αναμειχθεί με άλλες αποστολές, δημιουργώντας ουσιαστικά μια μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου της οποίας η προέλευση δεν μπορεί να προσδιοριστεί.
Η διαδικασία διύλισης, απαραίτητη για οποιαδήποτε πρακτική εφαρμογή, αφαιρεί επίσης όλα τα ίχνη προέλευσης της πρώτης ύλης.
Ένα πολύπλοκο δίκτυο ναυτιλιακών εταιρειών, που φέρουν σημαίες υπεράκτιων δικαιοδοσιών, προσθέτει στην υπόθεση ακόμη ένα στρώμα μυστηρίου.
«Σε αντίθεση με το φυσικό αέριο, η αγορά πετρελαίου είναι παγκόσμια.
Τα συστήματα ανταλλαγής και συμψηφισμού, καθώς και η ανάμειξη ποικιλιών, είναι κοινή πρακτική», δήλωσε ο Mikhael Hodorkovski, γνωστός επικριτής του Putin και πρώην διευθύνων σύμβουλος του γίγαντα πετρελαίου και φυσικού αερίου Yukos.
«Το αποτέλεσμα των κυρώσεων επέφερε σημαντική αύξηση στο κόστος μεταφοράς, μια σημαντική ανακατανομή των εσόδων υπέρ των μεσαζόντων και πρόσθετο discount λόγω του περιορισμού της αγοράς».

Ακατέργαστες λύσεις

Η ΕΕ έχει απαγορεύσει, σε μεγάλο βαθμό, τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα μετά την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, με εξαιρέσεις για περιορισμένες ποσότητες αργού πετρελαίου, αερίου αγωγών, υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και προϊόντων πετρελαίου. Ωστόσο, μεγάλοι όγκοι ρωσικού αργού εξακολουθούν να αποστέλλονται στις παγκόσμιες αγορές, με αποτέλεσμα ορισμένοι ειδικοί να υποψιάζονται ότι βρίσκουν το δρόμο τους προς την αγορά της Ευρώπης από την πίσω πόρτα.
«Από την επιβολή των κυρώσεων και εξής, οι όγκοι του πετρελαίου που εξάγει η Ρωσία παρέμειναν λίγο πολύ σταθεροί», δήλωσε ο Saad Rahim, επικεφαλής οικονομολόγος στην παγκόσμια εταιρεία εμπορίας commodities Trafigura.
«Είναι πιθανό ότι το ρωσικό πετρέλαιο εξακολουθεί να πωλείται στην ΕΕ και στα δυτικά έθνη μέσω μεσαζόντων».
Μια πιθανή διαδρομή προς την Ευρώπη είναι μέσω του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο συνορεύει με τη Ρωσία, και είναι το σημείο εκκίνησης του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν (BTC), τον οποίο διαχειρίζεται η BP.
Το λιμάνι του Τζεϊχάν, στην Τουρκία, είναι ένας σημαντικός κόμβος εφοδιασμού από τον οποίο μεταφέρεται πετρέλαιο στην Ευρώπη. λαμβάνει επίσης μεγάλες ποσότητες από το Ιράκ μέσω του αγωγού Κιρκούκ-Τσεϊχάν.
Ο François Bellamy, Γάλλος ευρωβουλευτής και μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εξέφρασε τις υποψίες του σχετικά με αυτή τη διαδρομή σε πρόσφατη ερώτηση προς την Επιτροπή.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το Αζερμπαϊτζάν εξήγε 242.000 βαρέλια την ημέρα περισσότερα από ό,τι παρήγε μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου πέρυσι, είπε — ένα μεγάλο margin σε σχέση με την εγχώρια παραγωγή, η οποία ήταν 648.000 βαρέλια την ημέρα τον περασμένο μήνα και βρίσκεται σε μακροπρόθεσμη πτώση.
«Πώς μπορεί μια χώρα να μειώσει την παραγωγή της και να αυξήσει ταυτόχρονα τις εξαγωγές της;
Υπάρχει κάτι εντελώς ασυνεπές στα στοιχεία και αυτή η ασυνέπεια δημιουργεί υποψίες ότι οι κυρώσεις παρακάμπτονται», είπε ο Bellamy.
Από την άλλη, η Κομισιόν αναφέρει πως ότι τα στοιχεία που επικαλείται ο Bellamy, «συνέβησαν πριν τεθούν σε ισχύ οι κυρώσεις, επομένως δεν τίθεται θέμα φοροδιαφυγής των κυρώσεων εκεί».
«Το Αζερμπαϊτζάν δεν εξάγει ρωσικό πετρέλαιο στην ΕΕ μέσω του αγωγού BTC», δήλωσε ο Aykhan Hajizada, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της χώρας, προσθέτοντας ότι ενώ «το Αζερμπαϊτζάν συνεχίζει να χρησιμοποιεί όλο το μη εγκεκριμένο πετρέλαιο ανεξαρτήτως πηγής», «παραμένει δεσμευμένο να διεξαγωγή των εργασιών προμήθειών και εμπορίας τους με τη μέγιστη προσοχή και επιμέλεια, σύμφωνα με τους σχετικούς νόμους και κανονισμούς».
Επίσης, η BP αρνείται ότι ο αγωγός BTC μεταφέρει ρωσικό πετρέλαιο ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία του POLITICO, οι αποστολές αργού από το Τζεϊχάν δείχνουν πτώση του όγκου των εξαγωγών προς την ΕΕ, από περίπου 3 εκατομμύρια τόνους τον μήνα (περίπου 700.000 βαρέλια την ημέρα) στις αρχές του 2022, σε περίπου 2 εκατομμύρια τόνους το μήνα φέτος.

Λεπτές ισορροπίες

Την ίδια στιγμή, η Τουρκία διπλασίασε τις άμεσες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου πέρυσι ενώ αρνήθηκε να επιβάλει κυρώσεις στο ρωσικό αργό, παρά το γεγονός ότι προσφέρει ταυτόχρονα στρατιωτική και ανθρωπιστική υποστήριξη στην Ουκρανία.
Το Φινλανδικό Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) προειδοποίησε στα τέλη του περασμένου έτους ότι «μια νέα διαδρομή για το ρωσικό πετρέλαιο προς την ΕΕ είναι μέσω της Τουρκίας, όπου διυλίζονται προϊόντα πετρελαίου που δεν υπόκεινται σε κυρώσεις και πωλούνται».
«Έχουμε αρκετά στοιχεία ότι ορισμένες διεθνείς εταιρείες αγοράζουν προϊόντα που παράγονται από ρωσικό πετρέλαιο και τα πωλούν στην Ευρώπη», δήλωσε ο Ustenko, σύμβουλος του Zelensky.
«Είναι εντελώς νόμιμο, αλλά εντελώς ανήθικο.
Ακριβώς επειδή επιτρέπεται δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι γι’ αυτό».
Τη Δευτέρα 20/3, η βρετανική ΜΚΟ Global Witness δημοσίευσε μια έκθεση στην οποία αναφέρεται ότι το ρωσικό πετρέλαιο, το οποίο δεν υπόκειται σε απόλυτο εμπάργκο, πωλείται σταθερά σε τιμές που υπερβαίνουν κατά πολύ το ανώτατο όριο των 60 δολαρίων που επέβαλαν οι χώρες της G7 τον περασμένο Δεκέμβριο.
«Το γεγονός ότι το ρωσικό πετρέλαιο συνεχίζει να ρέει σε όλο τον κόσμο είναι γεγονός, οι κυρώσεις της Δύσης είναι ανεφάρμοστες», δήλωσε η May Rosner, ένας ακτιβιστής που εργάστηκε για την έκθεση.
«Οι κυβερνήσεις πρόσφεραν στη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων μια ορθάνοιχτη πίσω πόρτα και οι traders εμπορευμάτων και οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου εκμεταλλεύονται αυτά τα κενά για να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους, ως συνήθως».

www.bankingnews.gr