Ο Δρ. Κωνσταντίνος Φίλης, Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων μίλησε στο www.bankingnews.gr για τις ευκαιρίες στην αγορά ενέργειας και τις επενδύσεις
Το κουβάρι των ευκαιριών στην αγορά ενέργειας, οι προοπτικές επενδύσεων, τα αγκάθια αλλά τα ενθαρρυντικά στοιχεία του πολλά υποσχόμενου τομέα που αποτελεί πρόκληση αλλά και μπορεί να αλλάξει το πρόσωπο της παγκόσμιας αλλά και της ελληνικής οικονομίας, υπό προϋποθέσεις, ξετυλίγει σε συνέντευξή του στο bankingnews.gr ο Δρ. Κωνσταντίνος Φίλης, Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
Ο γνωστός εμπειρογνώμονας για θέματα διεθνών σχέσεων αναπτύσσει έναν προς έναν τους παράγοντες που θα καταστήσουν τον τομέα της ενέργειας μία “σωτήρια” ευκαιρία που δεν θα πρέπει να χαθεί για την Ελλάδα και αναλύει τα βήματα να ακολουθηθούν για να μπορέσει ο ορυκτός μας πλούτος να μετατραπεί σε έναν παραγωγικό τομέα.
Στα χρόνια που το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μαστίζεται ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση, το άνοιγμα μίας νέας αγοράς που κρύβει “χρυσαφένιες” ευκαιρίες, το Grexit τίθεται ως επιλογή με μοναδική σανίδα σωτηρίας τον περίφημο ορυκτό μας πλούτο, ο κ. Φίλης χαμηλώνει τον πήχη των προσδοκιών για άμεσα αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια και θέτει τις βάσεις για την επιτυχημένη αξιοποίησή του.
Σε πρώιμο στάδιο οι προοπτικές της αγοράς ενέργειας
“Από τα ευρήματα τα πρώτα δεν μπορούμε να είμαστε κατηγορηματικοί για την δυνατότητα ανάπτυξης αυτού του τομέα, της ενέργειας από τη δική μας πλευρά”, επισημαίνει ο κ. Φίλης ο οποίος εκφράζει τις αμφιβολίες του ότι “καθόμαστε πάνω σε ένα ενεργειακό Ελ Ντοράντο”.
Όπως αναφέρει, δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς βρίσκεται στο υπέδαφος της χώρας μας και δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το κόστος άντλησης αυτού που έχουμε.
“Το κόστος εξόρυξης, ειδικά σε μία τέτοια συγκυρία που η πτώση της τιμής του πετρελαίου, έχει υποχρεώσει εταιρίες κολοσσούς να εξορθολογίσουν τα σχέδια τους, να περιορίσουν τα οικονομικά ρίσκα και να προσανατολιστούν προς χώρες οι οποίες μπορούν να εξορύξουν το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο σε χαμηλότερες τιμές για να έχουν κέρδος”.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, στη σημερινή συγκυρία το κόστος εξόρυξης για διάφορους γεωλογικούς λόγους είναι κατά πάσα πιθανότητα απαγορευτικό για να επενδύσει κάποια εταιρία στην Ελλάδα.
Ο κ. Φίλης προτρέπει τις συμπράξεις ελληνικών εταιριών με ξένες εταιρίες που μελετήσουν τι υπάρχει στο υπέδαφος της Ελλάδας, πώς αυτό που έχουμε μπορούμε να το εξορύξουμε, ποιο είναι το κόστος και ποιες είναι οι δυσκολίες.
“Μη γελιόμαστε, δεν υπάρχει καμία πιθανότητα σήμερα που μιλάμε οποιαδήποτε ελληνική εταιρία να έχει την αναγκαία κεφαλαιακή επάρκεια αλλά και την τεχνογνωσία.
Αποκλείουμε οποιοδήποτε σενάριο, η Ελλάδα και η ελληνική πολιτεία από μόνη της σε συνεργασία με ελληνικές εταιρίες να αναλάβει και το κόστος αλλά και την υλοποίηση ενός τέτοιου πρότζεκτ”, λέει χαρακτηριστικά.
Ποιοι είναι οι ελληνικοί ελκυστικοί ενεργειακοί προορισμοί
“Στη Δυτική Ελλάδα τα ευρήματα σε κάποιες περιπτώσεις είναι ενθαρρυντικά, είναι χερσαία οικόπεδα ή μικρότερου βάθους, τα ευρήματα νοτίως της Κρήτης τα οποία είναι περισσότερο ενθαρρυντικά σε επίπεδο ποσοτήτων είναι αποθαρρυντικό το γεγονός ότι είναι σε μεγάλα βάθη άρα είναι μεγαλύτερο το κόστος εξόρυξης άρα δεν είναι εύκολο για κάποια εταιρία να αναλάβει αυτό το ρίσκο.
Και είναι και το Αιγαίο, για λόγους που έχουν να κάνουν με ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και διαφιλονικούμενων περιοχών από πλευράς Τουρκίας, ενώ υπάρχει μία μεγαλύτερη ωριμότητα και ίσως να υπάρχει η δυνατότητα άντλησης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου με πιο γρήγορες διαδικασίες και σε χαμηλότερα βάθη είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν το αγγίζουμε.
Ακόμα και στα οικόπεδα που έχουμε βγάλει σε πλειστηριασμό, δεν υπάρχει πουθενά κάποιο οικόπεδο που να έχει να κάνει με το Αιγαίο.
Ξεκινάμε από τη δυτική Ελλάδα και φτάνουμε μέχρι την Κρήτη που στα νότιοανατολικά παράλια σταματάνε τα οικόπεδα που έχουμε βγάλει εμείς σε διαγωνισμό”.
Ποιες συγκυρίες έφεραν στο προσκήνιο την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου
Τα εκάστοτε κυβερνητικά σχήματα των τελευταίων ετών επιχείρησαν να προωθήσουν, να πλασάρουν την ενέργεια ως ένα success story.
“Στην παρούσα συγκυρία που η ελληνική κοινωνία πλήττεται και είναι πιο ευάλωτη και πιο ευεπίφορη στο να ακούσει ακρότητες και να τις υιοθετήσει, γιατί κακά τα ψέματα όταν έρχεται κάποιος και μας λέει ότι αξιοποιώντας τον ορυκτό μας πλούτο μπορούμε να βρούμε μία λύση σε ορίζοντα 20-30 ετών η οποία θα μας λύσει όλα τα προβλήματα, θα μας δώσει τη δυνατότητα να εξαγοράσουμε το χρέος, θα μας δώσει ακόμα τη δυνατότητα να εξαγοράσουμε και χρέη άλλων κρατών, άρα να ισχυροποιηθούμε γεωπολιτικά”, παρατηρεί ο κ. Φίλης, ασκώντας εμμέσως πλην σαφώς ευθύνες στους έλληνες πολιτικούς για υποσχέσεις που δεν βασίστηκαν σε ακριβή στοιχεία.
“Ποιος δεν θα ήθελε χωρίς κόπο και χωρίς τα επώδυνα μέτρα τα οποία βιώνουμε την τελευταία 5ετία να βρεθεί στην ευχάριστη θέση ξαφνικά να αρχίσει να ρέει το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και να πούμε ότι ξεπερνάμε τις δυσκολίες μας μέσα από την αξιοποίηση των υδρογανθράκων μας”, συμπληρώνει.
Πέρα όμως από την οικονομική κρίση που οδήγησε στην αναζήτηση ευκολότερων λύσεων από εκείνη των μεταρρυθμίσεων, η ευκαιρία αναδύθηκε και από τιμές του πετρελαίου όπως αυτές διαμορφώθηκαν με την πάροδο των ετών.
“Πριν από 10-15 χρόνια η τιμή του πετρελαίου ήταν στα 15-20 δολάρια το βαρέλι. Εμάς είναι αρκετά υψηλό το κόστος εξόρυξη, υπολογίζονταν περίπου στα 35-40 δολάρια το βαρέλι. Όταν το κόστος εξόρυξης ήταν διπλάσιο σε σχέση με την τιμή του πετρελαίου δεν υπήρχε λόγος να κάνουμε συζήτηση”, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Και προσθέτει: “Οι τιμές πετρελαίου έφτασαν σε σημεία που ήταν λογικό να ανοίξει μία συζήτηση για την εύρεση κοιτασμάτων τα οποία έχουν υψηλό κόστος. Μέχρι πριν περίπου ένα χρόνο η τιμή του πετρελαίου ήταν στα 100 δολάρια το βαρέλι και φαινόταν να παγιώνεται σε αυτή την τιμή, ασφαλώς και τα 30 και 40 δολάρια εξόρυξης ήταν κάτι που μπορούσε να αντέξει μία εταιρία”.
Η ελληνική αγορά ενέργειας
Η Ελλάδα ως αγορά ειδικά στον τομέα του φυσικού αερίου παρουσιάζει μία φθίνουσα πορεία, εκτιμά ο γνωστός διεθνολόγος.
Σχολιάζει δε, μεταξύ άλλων: “Η ελληνική αγορά δεν έχει ενδιαφέρον για έναν επενδυτή.
Θα είχε ενδιαφέρον στο κομμάτι της ηλεκτρικής ενέργειας.
Αλλά το γεγονός ότι η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται με ολοένα και λιγότερο φυσικό αέριο και χρησιμοποιούνται εναλλακτικές μορφές ενέργειας για να παραχθεί ηλεκτρική ενέργεια σημαίνει ότι το φυσικό αέριο ακολουθεί μία φθίνουσα πορεία.”
Σύμφωνα με τον κ. Φίλη, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία χώρα η οποία αρχίζει να προσελκύει πρότζεκτς καθιστάμενη ένας κρίκος και όχι κόμβος διαμετακόμισης (σε κόμβο διαμετακόμισης είναι να μετεξελιχθεί η Τουρκία), είτε μιλάμε για τον TAP, είτε για τον IGB (Ελλάδα - Βουλγαρία), είτε μιλάμε για τη δημιουργία ενός δεύτερου σταθμού υγροποίησης LNG στη βόρεια Ελλάδα.
Οι δομικές αδυναμίες της Ελλάδας
Για “έλλειψη πλουραλισμού” κάνει λόγο ο κ. Φίλης και ζητά “επίλυση των δομικών αδυναμιών” προτού προχωρήσει οποιοδήποτε πλάνο στον χώρο της ενέργειας.
Αυτές οι δομικές αδυναμίες, σύμφωνα με τον κ. Φίλη έχουν να κάνουν με το πως τοποθετούμαστε στον ενεργειακό χάρτη, είτε αυτό έχει να κάνει με τη διασυνδεσιμότητα, είτε με τη βελτίωση των υποδομών, είτε αυτό έχει να κάνει με έναν εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό.
Για παράδειγμα, διερωτάται, από εκεί που περνούν οι αγωγοί θα φτιάξουμε εμείς κάποιο σύστημα διάχυσης του αερίου;
Θα παροτρύνουμε την Ευρώπη να διαθέσει κεφάλαια και να αναλάβει πρωτοβουλίες για να διασυνδεθεί η νοτιοανατολική Ευρώπη στην οποία ανήκουμε με την υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά;
Θα προχωρήσουμε με αγωγούς ανάστροφης ροής για να μπορούμε σε περιόδους κρίσης να τροφοδοτούμε ή να τροφοδοτούμαστε με αγωγούς που θα μας συνδέουν με την ευρωπαϊκή αγορά;
Θα φτιάξουμε υποδομές στην ευρύτερη περιφέρεια να αντιμετωπίζουμε περιόδους που μπορεί να τυχόν να έχουμε μεγαλύτερη ζήτηση;
Τα περιθώρια συνεργασίας με το Ιράν
Σύμφωνα με τον κ. Φίλη μία ενδεχόμενη συνεργασία με το Ιράν παρουσιάζει θετικά στοιχεία αλλά και στοιχεία που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση,
Τα ενθαρρυντικά στοιχεία είναι τα εξής μίας τέτοιας προοπτικής είναι τα εξής:
1. Το Ιράν είναι μία χώρα που έχει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας που είναι η νεολαία. Έχει πτυχές μία προοδευτικής κατεύθυνσης.
2. Το Ιράν μέχρι το 1979 με την πτώση του Σάχι ήταν το πιο φιλικό προς τη Δύση από όλα τα κράτη και τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής.
3. Είναι σημαντικό πως φαίνεται να περιορίζονται οι κυρώσεις λόγω του ότι είναι σε μία φάση υλοποίησης η συμφωνία γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα.
4. Το Ιράν είναι η μόνη χώρα που μπορεί να κοιτάξει στα μάτια τη Ρωσία και να αποτελέσει αντίπαλο δέος σε ό,τι αφορά την τροφοδοσία της ευρωπαϊκής αγοράς με φυσικό αέριο.
Τα εμπόδια
1. Όλα τα παραπάνω ακόμα είναι σε θεωρητικό επίπεδο υπό την έννοια ότι η Τεχεράνη έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ασιατική αγορά από ότι έχει για την ευρωπαϊκή.
Η ασιατική αγορά είναι πιο προσοδοφόρα, από την ασιατική αγορά δεν υπήρχε εμπάργκο ή υπήρχαν τρόποι παράκαμψης του εμπάργκο, άρα οι σχέσεις έχουν διατηρηθεί ισχυρές.
Η Ασία μπορεί να πληρώσει καλύτερα από ότι η Ευρώπη.
2. Το Ιράν ναι είναι πολύ σοβαρή εναλλακτική για την Ευρώπη, δεν είμαι βέβαιος ότι για οικονομικούς λόγους θα ήθελε να προσανατολιστεί στην Ευρώπη, για στρατηγικούς όμως λόγους είναι απόλυτα λογικό να θέλει να κατευθυνθεί στην Ευρώπη γιατί θα θέλει να “δέσει” τη σχέση της με τη Δύση.
3. Πανευρωπαϊκά η τάση στην ενεργειακή αγορά επιβάλει συμβόλαια βραχυχρόνια.
Το Ιράν θα ήθελε να κάνει συμβόλαια τα οποία είναι με τα παλαιά πρότυπα, 20 - 25 ετών, κάτι που μάλλον η Ευρώπη δεν το επιθυμεί.
4. Ποιοι είναι οι τρόποι που το Ιράν μπορεί να διαθέσει το αέριό του στην Ευρώπη; Ο ένας είναι το LNG, το οποίο σήμερα είναι φτηνό, αλλά σε πέντε χρόνια από σήμερα δεν ξέρουμε τι θα γίνεται.
Έχει πλεονεκτήματα, όπως το ότι μεταφέρεται από τη θάλασσα, όμως είναι ρευστό το τοπίο γύρω από το LNG.
Ο δεύτερος τρόπος είναι με αγωγό μέσα από το Ιράκ και τη Συρία. Αυτό στην παρούσα φάση είναι εκτός πραγματικότητας.
Και ο τρίτος είναι μέσω Τουρκίας.
Οι σχέσεις Ιράν - Τουρκίας έχουν κλονιστεί αρκετά.
Επίσης, για εμάς ως Ευρώπη η Τουρκία του Erdogan είναι μία δύναμη σε κάποιο βαθμό απρόβλεπτη, σε κάποιο βαθμό ανεύθυνη ως πολιτική ηγεσία, και σε καμία περίπτωση δεν μου φαίνεται ότι είναι μία χώρα αρκετά αξιόπιστη - η Τουρκία του σήμερα, η Τουρκία του Erdogan - για να πούμε ότι θέλοντας να παρακάμψουμε τη Ρωσία βάζουμε όλα μας τα αυγά στο καλάθι της Τουρκίας ως διαμετακομιστικό κόμβο.
Οι άγνωστες πτυχές του ενεργειακού άξονα Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ
“Δεν υπάρχει ακόμη ενεργειακός άξονας Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ”, επισημαίνει ο κ. Φίλης.
Και συμπληρώνει: “Υπάρχει μία συζήτηση, έχουν γίνει ενέργειες, είμαι σε θέση να το γνωρίζω αυτό και σας το λέω μετά λόγου γνώσεως, έχουν γίνει προσπάθειες, αλλά προσώρας δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, με κύρια ευθύνη του Τελ Αβίβ.
Ο τρόπος Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ να διασυνδεθούν ενεργειακά είναι είτε μέσω ενός υποθαλάσσιου αγωγού ο οποίος θα φεύγει από τα κοιτάσματα του Λεβιάθαν του Ισραήλ ή της Αφροδίτης της Κύπρου και θα συγκεντρώνει κυπριακό αέριο και μέσω Ελλάδος θα το φέρνει στην Ευρώπη, είτε με την υποδοχή LNG, την αεριοποίηση του και την τροφοδοσία μέσω αγωγού, είτε μέσω CNG πλοίων (μία νέα τεχνολογία, ωστόσο, που βρίσκεται στα σπάργανα).
Παρά τις προσπάθειες της Αθήνας αλλά και της ΔΕΠΑ, δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερη προθυμοποίηση εκ μέρους Ισραήλ, μέχρι πρότινος και της Κύπρου, να συμπράξουν με την Ελλάδα.
Πάντως, ενδεικτικό της ρευστότητας είναι το γεγονός πως οι επιλογές του Ισραήλ, μετά την ανακάλυψη του σημαντικού κοιτάσματος Ζορ στην Αίγυπτο, περιορίζονται, κάτι που θα μπορούσε, υπό προϋοποθέσεις, να λειτουργήσει ευεργετικά για τη συνεργασία με τη χώρα μας.
Το Ισραήλ στόχευε στην αιγυπτιακή αγορά και στην αξιοποίηση των δύο πεδίων υγροποίησης που υπάρχουν στην Αίγυπτο, οι οποίοι ήταν είτε εκτός λειτουργίας, είτε υπολειτουργούσαν.
Και στις δύο περιπτώσεις το Ισραήλ φαίνεται ότι χάνει αυτή την προοπτική με την έννοια ότι οι Αιγύπτιοι θα θέλουν με το κοίτασμα Ζορ να τροφοδοτήσουν τη δική τους αγορά. Άρα, θα υποχρεωθεί να αναπροσανατολιστεί προς άλλες εναλλακτικές, κάτι που σημαίνει ότι ίσως αναθεωρήσει την αρνητική του στάση έναντι του ελληνικής έμπνευσης αγωγού East Med."
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Ο γνωστός εμπειρογνώμονας για θέματα διεθνών σχέσεων αναπτύσσει έναν προς έναν τους παράγοντες που θα καταστήσουν τον τομέα της ενέργειας μία “σωτήρια” ευκαιρία που δεν θα πρέπει να χαθεί για την Ελλάδα και αναλύει τα βήματα να ακολουθηθούν για να μπορέσει ο ορυκτός μας πλούτος να μετατραπεί σε έναν παραγωγικό τομέα.
Στα χρόνια που το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μαστίζεται ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση, το άνοιγμα μίας νέας αγοράς που κρύβει “χρυσαφένιες” ευκαιρίες, το Grexit τίθεται ως επιλογή με μοναδική σανίδα σωτηρίας τον περίφημο ορυκτό μας πλούτο, ο κ. Φίλης χαμηλώνει τον πήχη των προσδοκιών για άμεσα αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια και θέτει τις βάσεις για την επιτυχημένη αξιοποίησή του.
Σε πρώιμο στάδιο οι προοπτικές της αγοράς ενέργειας
“Από τα ευρήματα τα πρώτα δεν μπορούμε να είμαστε κατηγορηματικοί για την δυνατότητα ανάπτυξης αυτού του τομέα, της ενέργειας από τη δική μας πλευρά”, επισημαίνει ο κ. Φίλης ο οποίος εκφράζει τις αμφιβολίες του ότι “καθόμαστε πάνω σε ένα ενεργειακό Ελ Ντοράντο”.
Όπως αναφέρει, δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς βρίσκεται στο υπέδαφος της χώρας μας και δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το κόστος άντλησης αυτού που έχουμε.
“Το κόστος εξόρυξης, ειδικά σε μία τέτοια συγκυρία που η πτώση της τιμής του πετρελαίου, έχει υποχρεώσει εταιρίες κολοσσούς να εξορθολογίσουν τα σχέδια τους, να περιορίσουν τα οικονομικά ρίσκα και να προσανατολιστούν προς χώρες οι οποίες μπορούν να εξορύξουν το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο σε χαμηλότερες τιμές για να έχουν κέρδος”.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, στη σημερινή συγκυρία το κόστος εξόρυξης για διάφορους γεωλογικούς λόγους είναι κατά πάσα πιθανότητα απαγορευτικό για να επενδύσει κάποια εταιρία στην Ελλάδα.
Ο κ. Φίλης προτρέπει τις συμπράξεις ελληνικών εταιριών με ξένες εταιρίες που μελετήσουν τι υπάρχει στο υπέδαφος της Ελλάδας, πώς αυτό που έχουμε μπορούμε να το εξορύξουμε, ποιο είναι το κόστος και ποιες είναι οι δυσκολίες.
“Μη γελιόμαστε, δεν υπάρχει καμία πιθανότητα σήμερα που μιλάμε οποιαδήποτε ελληνική εταιρία να έχει την αναγκαία κεφαλαιακή επάρκεια αλλά και την τεχνογνωσία.
Αποκλείουμε οποιοδήποτε σενάριο, η Ελλάδα και η ελληνική πολιτεία από μόνη της σε συνεργασία με ελληνικές εταιρίες να αναλάβει και το κόστος αλλά και την υλοποίηση ενός τέτοιου πρότζεκτ”, λέει χαρακτηριστικά.
Ποιοι είναι οι ελληνικοί ελκυστικοί ενεργειακοί προορισμοί
“Στη Δυτική Ελλάδα τα ευρήματα σε κάποιες περιπτώσεις είναι ενθαρρυντικά, είναι χερσαία οικόπεδα ή μικρότερου βάθους, τα ευρήματα νοτίως της Κρήτης τα οποία είναι περισσότερο ενθαρρυντικά σε επίπεδο ποσοτήτων είναι αποθαρρυντικό το γεγονός ότι είναι σε μεγάλα βάθη άρα είναι μεγαλύτερο το κόστος εξόρυξης άρα δεν είναι εύκολο για κάποια εταιρία να αναλάβει αυτό το ρίσκο.
Και είναι και το Αιγαίο, για λόγους που έχουν να κάνουν με ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και διαφιλονικούμενων περιοχών από πλευράς Τουρκίας, ενώ υπάρχει μία μεγαλύτερη ωριμότητα και ίσως να υπάρχει η δυνατότητα άντλησης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου με πιο γρήγορες διαδικασίες και σε χαμηλότερα βάθη είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν το αγγίζουμε.
Ακόμα και στα οικόπεδα που έχουμε βγάλει σε πλειστηριασμό, δεν υπάρχει πουθενά κάποιο οικόπεδο που να έχει να κάνει με το Αιγαίο.
Ξεκινάμε από τη δυτική Ελλάδα και φτάνουμε μέχρι την Κρήτη που στα νότιοανατολικά παράλια σταματάνε τα οικόπεδα που έχουμε βγάλει εμείς σε διαγωνισμό”.
Ποιες συγκυρίες έφεραν στο προσκήνιο την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου
Τα εκάστοτε κυβερνητικά σχήματα των τελευταίων ετών επιχείρησαν να προωθήσουν, να πλασάρουν την ενέργεια ως ένα success story.
“Στην παρούσα συγκυρία που η ελληνική κοινωνία πλήττεται και είναι πιο ευάλωτη και πιο ευεπίφορη στο να ακούσει ακρότητες και να τις υιοθετήσει, γιατί κακά τα ψέματα όταν έρχεται κάποιος και μας λέει ότι αξιοποιώντας τον ορυκτό μας πλούτο μπορούμε να βρούμε μία λύση σε ορίζοντα 20-30 ετών η οποία θα μας λύσει όλα τα προβλήματα, θα μας δώσει τη δυνατότητα να εξαγοράσουμε το χρέος, θα μας δώσει ακόμα τη δυνατότητα να εξαγοράσουμε και χρέη άλλων κρατών, άρα να ισχυροποιηθούμε γεωπολιτικά”, παρατηρεί ο κ. Φίλης, ασκώντας εμμέσως πλην σαφώς ευθύνες στους έλληνες πολιτικούς για υποσχέσεις που δεν βασίστηκαν σε ακριβή στοιχεία.
“Ποιος δεν θα ήθελε χωρίς κόπο και χωρίς τα επώδυνα μέτρα τα οποία βιώνουμε την τελευταία 5ετία να βρεθεί στην ευχάριστη θέση ξαφνικά να αρχίσει να ρέει το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και να πούμε ότι ξεπερνάμε τις δυσκολίες μας μέσα από την αξιοποίηση των υδρογανθράκων μας”, συμπληρώνει.
Πέρα όμως από την οικονομική κρίση που οδήγησε στην αναζήτηση ευκολότερων λύσεων από εκείνη των μεταρρυθμίσεων, η ευκαιρία αναδύθηκε και από τιμές του πετρελαίου όπως αυτές διαμορφώθηκαν με την πάροδο των ετών.
“Πριν από 10-15 χρόνια η τιμή του πετρελαίου ήταν στα 15-20 δολάρια το βαρέλι. Εμάς είναι αρκετά υψηλό το κόστος εξόρυξη, υπολογίζονταν περίπου στα 35-40 δολάρια το βαρέλι. Όταν το κόστος εξόρυξης ήταν διπλάσιο σε σχέση με την τιμή του πετρελαίου δεν υπήρχε λόγος να κάνουμε συζήτηση”, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Και προσθέτει: “Οι τιμές πετρελαίου έφτασαν σε σημεία που ήταν λογικό να ανοίξει μία συζήτηση για την εύρεση κοιτασμάτων τα οποία έχουν υψηλό κόστος. Μέχρι πριν περίπου ένα χρόνο η τιμή του πετρελαίου ήταν στα 100 δολάρια το βαρέλι και φαινόταν να παγιώνεται σε αυτή την τιμή, ασφαλώς και τα 30 και 40 δολάρια εξόρυξης ήταν κάτι που μπορούσε να αντέξει μία εταιρία”.
Η ελληνική αγορά ενέργειας
Η Ελλάδα ως αγορά ειδικά στον τομέα του φυσικού αερίου παρουσιάζει μία φθίνουσα πορεία, εκτιμά ο γνωστός διεθνολόγος.
Σχολιάζει δε, μεταξύ άλλων: “Η ελληνική αγορά δεν έχει ενδιαφέρον για έναν επενδυτή.
Θα είχε ενδιαφέρον στο κομμάτι της ηλεκτρικής ενέργειας.
Αλλά το γεγονός ότι η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται με ολοένα και λιγότερο φυσικό αέριο και χρησιμοποιούνται εναλλακτικές μορφές ενέργειας για να παραχθεί ηλεκτρική ενέργεια σημαίνει ότι το φυσικό αέριο ακολουθεί μία φθίνουσα πορεία.”
Σύμφωνα με τον κ. Φίλη, η Ελλάδα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία χώρα η οποία αρχίζει να προσελκύει πρότζεκτς καθιστάμενη ένας κρίκος και όχι κόμβος διαμετακόμισης (σε κόμβο διαμετακόμισης είναι να μετεξελιχθεί η Τουρκία), είτε μιλάμε για τον TAP, είτε για τον IGB (Ελλάδα - Βουλγαρία), είτε μιλάμε για τη δημιουργία ενός δεύτερου σταθμού υγροποίησης LNG στη βόρεια Ελλάδα.
Οι δομικές αδυναμίες της Ελλάδας
Για “έλλειψη πλουραλισμού” κάνει λόγο ο κ. Φίλης και ζητά “επίλυση των δομικών αδυναμιών” προτού προχωρήσει οποιοδήποτε πλάνο στον χώρο της ενέργειας.
Αυτές οι δομικές αδυναμίες, σύμφωνα με τον κ. Φίλη έχουν να κάνουν με το πως τοποθετούμαστε στον ενεργειακό χάρτη, είτε αυτό έχει να κάνει με τη διασυνδεσιμότητα, είτε με τη βελτίωση των υποδομών, είτε αυτό έχει να κάνει με έναν εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό.
Για παράδειγμα, διερωτάται, από εκεί που περνούν οι αγωγοί θα φτιάξουμε εμείς κάποιο σύστημα διάχυσης του αερίου;
Θα παροτρύνουμε την Ευρώπη να διαθέσει κεφάλαια και να αναλάβει πρωτοβουλίες για να διασυνδεθεί η νοτιοανατολική Ευρώπη στην οποία ανήκουμε με την υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά;
Θα προχωρήσουμε με αγωγούς ανάστροφης ροής για να μπορούμε σε περιόδους κρίσης να τροφοδοτούμε ή να τροφοδοτούμαστε με αγωγούς που θα μας συνδέουν με την ευρωπαϊκή αγορά;
Θα φτιάξουμε υποδομές στην ευρύτερη περιφέρεια να αντιμετωπίζουμε περιόδους που μπορεί να τυχόν να έχουμε μεγαλύτερη ζήτηση;
Τα περιθώρια συνεργασίας με το Ιράν
Σύμφωνα με τον κ. Φίλη μία ενδεχόμενη συνεργασία με το Ιράν παρουσιάζει θετικά στοιχεία αλλά και στοιχεία που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση,
Τα ενθαρρυντικά στοιχεία είναι τα εξής μίας τέτοιας προοπτικής είναι τα εξής:
1. Το Ιράν είναι μία χώρα που έχει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας που είναι η νεολαία. Έχει πτυχές μία προοδευτικής κατεύθυνσης.
2. Το Ιράν μέχρι το 1979 με την πτώση του Σάχι ήταν το πιο φιλικό προς τη Δύση από όλα τα κράτη και τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής.
3. Είναι σημαντικό πως φαίνεται να περιορίζονται οι κυρώσεις λόγω του ότι είναι σε μία φάση υλοποίησης η συμφωνία γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα.
4. Το Ιράν είναι η μόνη χώρα που μπορεί να κοιτάξει στα μάτια τη Ρωσία και να αποτελέσει αντίπαλο δέος σε ό,τι αφορά την τροφοδοσία της ευρωπαϊκής αγοράς με φυσικό αέριο.
Τα εμπόδια
1. Όλα τα παραπάνω ακόμα είναι σε θεωρητικό επίπεδο υπό την έννοια ότι η Τεχεράνη έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ασιατική αγορά από ότι έχει για την ευρωπαϊκή.
Η ασιατική αγορά είναι πιο προσοδοφόρα, από την ασιατική αγορά δεν υπήρχε εμπάργκο ή υπήρχαν τρόποι παράκαμψης του εμπάργκο, άρα οι σχέσεις έχουν διατηρηθεί ισχυρές.
Η Ασία μπορεί να πληρώσει καλύτερα από ότι η Ευρώπη.
2. Το Ιράν ναι είναι πολύ σοβαρή εναλλακτική για την Ευρώπη, δεν είμαι βέβαιος ότι για οικονομικούς λόγους θα ήθελε να προσανατολιστεί στην Ευρώπη, για στρατηγικούς όμως λόγους είναι απόλυτα λογικό να θέλει να κατευθυνθεί στην Ευρώπη γιατί θα θέλει να “δέσει” τη σχέση της με τη Δύση.
3. Πανευρωπαϊκά η τάση στην ενεργειακή αγορά επιβάλει συμβόλαια βραχυχρόνια.
Το Ιράν θα ήθελε να κάνει συμβόλαια τα οποία είναι με τα παλαιά πρότυπα, 20 - 25 ετών, κάτι που μάλλον η Ευρώπη δεν το επιθυμεί.
4. Ποιοι είναι οι τρόποι που το Ιράν μπορεί να διαθέσει το αέριό του στην Ευρώπη; Ο ένας είναι το LNG, το οποίο σήμερα είναι φτηνό, αλλά σε πέντε χρόνια από σήμερα δεν ξέρουμε τι θα γίνεται.
Έχει πλεονεκτήματα, όπως το ότι μεταφέρεται από τη θάλασσα, όμως είναι ρευστό το τοπίο γύρω από το LNG.
Ο δεύτερος τρόπος είναι με αγωγό μέσα από το Ιράκ και τη Συρία. Αυτό στην παρούσα φάση είναι εκτός πραγματικότητας.
Και ο τρίτος είναι μέσω Τουρκίας.
Οι σχέσεις Ιράν - Τουρκίας έχουν κλονιστεί αρκετά.
Επίσης, για εμάς ως Ευρώπη η Τουρκία του Erdogan είναι μία δύναμη σε κάποιο βαθμό απρόβλεπτη, σε κάποιο βαθμό ανεύθυνη ως πολιτική ηγεσία, και σε καμία περίπτωση δεν μου φαίνεται ότι είναι μία χώρα αρκετά αξιόπιστη - η Τουρκία του σήμερα, η Τουρκία του Erdogan - για να πούμε ότι θέλοντας να παρακάμψουμε τη Ρωσία βάζουμε όλα μας τα αυγά στο καλάθι της Τουρκίας ως διαμετακομιστικό κόμβο.
Οι άγνωστες πτυχές του ενεργειακού άξονα Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ
“Δεν υπάρχει ακόμη ενεργειακός άξονας Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ”, επισημαίνει ο κ. Φίλης.
Και συμπληρώνει: “Υπάρχει μία συζήτηση, έχουν γίνει ενέργειες, είμαι σε θέση να το γνωρίζω αυτό και σας το λέω μετά λόγου γνώσεως, έχουν γίνει προσπάθειες, αλλά προσώρας δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, με κύρια ευθύνη του Τελ Αβίβ.
Ο τρόπος Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ να διασυνδεθούν ενεργειακά είναι είτε μέσω ενός υποθαλάσσιου αγωγού ο οποίος θα φεύγει από τα κοιτάσματα του Λεβιάθαν του Ισραήλ ή της Αφροδίτης της Κύπρου και θα συγκεντρώνει κυπριακό αέριο και μέσω Ελλάδος θα το φέρνει στην Ευρώπη, είτε με την υποδοχή LNG, την αεριοποίηση του και την τροφοδοσία μέσω αγωγού, είτε μέσω CNG πλοίων (μία νέα τεχνολογία, ωστόσο, που βρίσκεται στα σπάργανα).
Παρά τις προσπάθειες της Αθήνας αλλά και της ΔΕΠΑ, δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερη προθυμοποίηση εκ μέρους Ισραήλ, μέχρι πρότινος και της Κύπρου, να συμπράξουν με την Ελλάδα.
Πάντως, ενδεικτικό της ρευστότητας είναι το γεγονός πως οι επιλογές του Ισραήλ, μετά την ανακάλυψη του σημαντικού κοιτάσματος Ζορ στην Αίγυπτο, περιορίζονται, κάτι που θα μπορούσε, υπό προϋοποθέσεις, να λειτουργήσει ευεργετικά για τη συνεργασία με τη χώρα μας.
Το Ισραήλ στόχευε στην αιγυπτιακή αγορά και στην αξιοποίηση των δύο πεδίων υγροποίησης που υπάρχουν στην Αίγυπτο, οι οποίοι ήταν είτε εκτός λειτουργίας, είτε υπολειτουργούσαν.
Και στις δύο περιπτώσεις το Ισραήλ φαίνεται ότι χάνει αυτή την προοπτική με την έννοια ότι οι Αιγύπτιοι θα θέλουν με το κοίτασμα Ζορ να τροφοδοτήσουν τη δική τους αγορά. Άρα, θα υποχρεωθεί να αναπροσανατολιστεί προς άλλες εναλλακτικές, κάτι που σημαίνει ότι ίσως αναθεωρήσει την αρνητική του στάση έναντι του ελληνικής έμπνευσης αγωγού East Med."
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών