Η ΕKT προειδοποίησε την Ιταλία ότι οποιαδήποτε παραβίαση της αυτονομίας της κεντρικής τράπεζας, για παράδειγμα στη διαχείριση του χρυσού αποθέματος, θα ήταν ασύμβατη με τις συνθήκες της ΕΕ
Σχεδόν κάθε χώρα στον κόσμο διαθέτει αποθεματικά σε χρυσό.
Συνήθως ορίζεται ως μέρος των διεθνών αποθεματικών, τα οποία αποτελούνται από ξένο νόμισμα και νομισματικό χρυσό (ράβδους πολύτιμων μετάλλων).
Ο χρυσός καταγράφεται στον ισολογισμό των νομισματικών αρχών – της κεντρικής τράπεζας, του Υπουργείου Οικονομικών και των οργανισμών διαχείρισης του χρέους.
Δεν έχουν όλες οι χώρες σαφές νομικό καθεστώς για τα αποθέματα χρυσού.
Σε ορισμένες χρονικές στιγμές, αυτή η νομική ασάφεια μπορεί να δημιουργήσει οξείες καταστάσεις.
Από την άλλη πλευρά, τέτοιες οξείες καταστάσεις μας κάνουν για άλλη μια φορά να σκεφτούμε: ποιος είναι ο σκοπός του χρυσού αποθέματος και σε ποιον τελικά ανήκει.
Ιδιαίτερα όταν τα αποθέματα χρυσού ειναι καταγεγραμμένα στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας.
Άλλωστε, σε πολλές χώρες του κόσμου, οι κεντρικές τράπεζες θεωρούνται ανεξάρτητες από το κράτος.
Ανήκει το χρυσό απόθεμα στο κράτος, και η Κεντρική Τράπεζα απλώς διαχειρίζεται αυτό το απόθεμα εξ ονόματος του κράτους;
Ή μήπως η Κεντρική Τράπεζα διαχειρίζεται πλήρως το χρυσό απόθεμα και το κράτος δεν έχει καμία σχέση με αυτό;
Έχει το δικαίωμα η κυβέρνηση, εάν χρειαστεί, να αφαιρέσει μέρος του χρυσού αποθέματος από την Κεντρική Τράπεζα για να καλύψει έκτακτες δαπάνες;
Ή είναι αυτό ουσιαστικά αδύνατο;
Φαίνεται ότι τέτοια ερωτήματα ακούγονται πιο συχνά στην Ιταλία. Για αυτήν, αυτά τα ερωτήματα δεν είναι θεωρητικοί προβληματισμοί, αφού τα αποθέματα χρυσού της χώρας είναι εντυπωσιακά.
Η Ιταλία έχει το τρίτο μεγαλύτερο χρυσό απόθεμα στον κόσμο με 2.452 τόνους. Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες (8.133 τόνοι) και η Γερμανία (3.350 τόνοι) βρίσκονται πάνω από αυτήν σε αυτόν τον δείκτη.
Παρεμπιπτόντως, όσον αφορά το μερίδιο του χρυσού στα διεθνή αποθέματα, η Ιταλία βρίσκεται μεταξύ των πρώτων στον κόσμο.
Σήμερα, αυτό το μερίδιο φτάνει το 71%.
Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το αντίστοιχο ποσοστό είναι κάτω από 15%.
Την ίδια στιγμή, η οικονομική θέση της Ιταλίας είναι πολύ δεινή σε σύγκριση με άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο τέλος του περασμένου έτους, το δημόσιο χρέος της Ιταλίας ανήλθε στο 135% του ΑΕΠ.
Και μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα φτάσει το 139% του ΑΕΠ. Εντός της ΕΕ (27 χώρες), μόνο μία χώρα είναι μπροστά από την Ιταλία σε αυτόν τον δείκτη – η Ελλάδα (153% του ΑΕΠ).
Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ιταλίας μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να ανέλθει σε 72-73 δισ. δολάρια.
Και τα αποθέματα χρυσού τον Νοέμβριο εκτιμήθηκαν σε περίπου 300 δισ. δολάρια καθώς η αξίας τους αυξήθηκε σημαντικά εξαιτίας της ανόδου της τιμής του πολύτιμου.
Αποδεικνύεται ότι τα αποθεματικά σε χρυσό θα μπορούσε να καλύψουν το δημοσιονομικό έλλειμμα (εάν παραμείνει στο φετινό επίπεδο, λίγο πάνω από το 3% του ΑΕΠ) για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια.
Η ιδέα της χρήσης τους για τη σταθεροποίηση της οικονομικής κατάστασης έχει επανειλημμένα απασχολήσει Ιταλούς πολιτικούς. Επιπλέον, από το 1976 (όταν καταργήθηκε ο κανόνας του χρυσού στη Διάσκεψη της Τζαμάικα και το πολύτιμο μέταλλο υποβαθμίστηκε σε κοινό εμπορεύσιμο αγαθό), το ιταλικό χρυσό απόθεμα παραμένει αχρησιμοποίητο.
Ο χρυσός έπαψε να είναι εργαλείο νομισματικής πολιτικής, όπως ήταν τις πρώτες δεκαετίες μετά το Bretton Woods.
Σύντομα θα συμπληρωθεί μισός αιώνας από τότε που το χρυσό απόθεμα της Ιταλίας παραμένει περίπου στους 2.452 τόνους.
Για τουλάχιστον τα τελευταία είκοσι χρόνια, το ιταλικό κοινοβούλιο και η κυβέρνηση θέτουν το ζήτημα της δυνατότητας της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα χρυσού που είναι καταγεγραμμένα στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας (Bank of Italy), η οποία έχει το καθεστώς ανώνυμης εταιρείας φυσικά, «ανεξάρτητης από το κράτος».
Πώς ανακτάται η οικονομική κυριαρχία
Η τελευταία ισχυρή έξαρση τέτοιας δραστηριότητας σημειώθηκε το 2018–2019, όταν σχηματίστηκε φαινομενικά κρίσιμη μάζα για την πλειοψηφία των συντηρητικών πολιτικών στο ιταλικό κοινοβούλιο, που υποστήριζαν την οικονομική αναγέννηση της Ιταλίας και τουλάχιστον τη μερική αποκατάσταση της κυριαρχίας της δημοκρατίας από τις Βρυξέλλες.
Τον Νοέμβριο του 2018, ο βουλευτής Claudio Borghi, επικεφαλής της επιτροπής προϋπολογισμού της Κάτω Βουλής, εκπροσωπώντας τη Lega του Βορρά, κατέθεσε στο κοινοβούλιο νομοσχέδιο που προέβλεπε την εξάλειψη της «ανωμαλίας», δηλαδή της παρουσίας του χρυσού στον ισολογισμό της Bank of Italy.
Έπρεπε να περάσει υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησης.
Στις 11 Φεβρουαρίου 2019, ο τότε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εσωτερικών, Matteo Salvini, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να οδηγήσει τη λύση του προβλήματος των αποθεματικών του χρυσού στη λογική της κατάληξη.
Δήλωσε ευθέως ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας και ο χρυσός ανήκουν στους πολίτες της και όχι στην κεντρική τράπεζα στην οποία αποθηκεύονται.
Αυτή η δήλωση αναπαράχθηκε ευρέως από τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης.
Τον Απρίλιο του 2019, μια ομάδα μελών του ιταλικού κοινοβουλίου από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων εισήγαγαν δύο αλληλένδετα νομοσχέδια. Το πρώτο προέβλεπε τη μεταβίβαση των αποθεματικών της Bank of Italy στην κυβέρνηση της χώρας (συγκεκριμένα στο Υπουργείο Οικονομικών).
Το δεύτερο ήταν η εθνικοποίηση της Bank of Italy μέσω της πώλησης των μετοχών που ανήκαν σε ιδιωτικές τράπεζες και άλλους ιδιωτικούς οργανισμούς στο ιταλικό δημόσιο.
Μάλιστα, πώληση στις τιμές της δεκαετίας του 1930, όταν είχαν αγοραστεί.
«Ο χρυσός ανήκει στους Ιταλούς, όχι στους τραπεζίτες, ήταν το σύνθημα.
Είμαστε έτοιμοι να παλέψουμε παντού και να κατεβάσουμε τους Ιταλούς στους δρόμους αν χρειαστεί», δήλωσε η Giorgia Meloni, ηγέτης των Αδελφών της Ιταλίας και σημερινή πρωθυπουργός, που υποστήριξε και τα δύο νομοσχέδια.
Φαινόταν ότι τα δύο νομοσχέδια απολάμβαναν την υποστήριξη τουλάχιστον των μισών βουλευτών αλλά για λόγους που δεν εξηγήθηκαν πλήρως από τα μέσα ενημέρωσης, δεν έγιναν ποτέ νόμοι.
Και τώρα, λίγα χρόνια αργότερα, στο τρέχον 2025, στην Ιταλία ξανάρχισε η έντονη συζήτηση για το χρυσό.
Στα τέλη Νοεμβρίου, η ιταλική Γερουσία, κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού για το 2026, θυμήθηκε ξανά τα αποθέματα σε χρυσό.
Μια πολύ σημαντική τροπολογία προτάθηκε στον νόμο του προϋπολογισμού.
Τη νομοθετική αυτή πρωτοβουλία ανέλαβε ο Lucio Malan, εκπρόσωπος του κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας το οποίο ανήκει στον κυβερνητικό συνασπισμό της Πρωθυπουργού Giorgia Meloni (της ίδιας που το 2019 ζητούσε την εθνικοποίηση του χρυσού αποθέματος και της Bank of Italy).
Η τροπολογία έλεγε ότι «τα αποθεματα χρυσού που διαχειρίζεται η Bank of Italy ανήκει στο Κράτος εξ ονόματος του ιταλικού λαού».
Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο γερουσιαστής Lucio Malan έλαβε εντολή να εισάγει αυτή την τροπολογία από την ίδια την Πρωθυπουργό Giorgia Meloni.
Πού βρίσκονται τα ευρωπαϊκά αποθέματα χρυσού
Ο τρόμος των τραπεζιτών
Ήδη το 2018–2019, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε παρέμβει στη διαδικασία προετοιμασίας των δύο νομοσχεδίων για την εθνικοποίηση των αποθεματικών σε χρυσό και της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας και ότι αυτές οι εθνικοποιήσεις βρίσκονται σε αντίθεση με τους κανόνες της ΕΕ.
Επισημάνθηκε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να τεθεί η κεντρική τράπεζα υπό κρατικό έλεγχο «απειλεί με αποσταθεροποίηση» το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αξιωματούχοι της ΕΚΤ υπενθύμισαν επίσης ότι ο χρυσός της κεντρικής τράπεζας μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ως εργαλείο νομισματικής πολιτικής και όχι ως πηγή κάλυψης του κρατικού προϋπολογισμού.
Με τις προτάσεις τους για εθνικοποίηση του χρυσού και της κεντρικής τράπεζας, οι δεξιοί και συντηρητικοί πολιτικοί της Ιταλίας αμφισβητούσαν ουσιαστικά ολόκληρη την οικονομική αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τότε η Φρανκφούρτη κατάφερε να καταστείλει τη διαφωνία των συντηρητικών Ιταλών.
Παρεμπιπτόντως, τότε επικεφαλής της ΕΚΤ ήταν ο Ιταλός Mario Draghi ο οποίος το διάστημα 2005–2011 ήταν διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας
Αλλά κατά πνεύμα και κατά διαδρομή, ο Mario Draghi ήταν ένας κοσμοπολίτης στην υπηρεσία των «αφεντικών του χρήματος».
Γι’ αυτό, για εκείνον, η εθνικοποίηση του χρυσού αποθέματος και της κεντρικής τράπεζας αποτελούσε την πιο φοβερή πολιτική αίρεση για την οικονομική ορθοδοξία τον «βάλτο» των Βρευξελλών.
Αυτή τη φορά, η ΕΚΤ υπό την Christine Lagarde αντέδρασε αμέσως στην τροπολογία του Lucio Malan.
Η ΕΚΤ προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε παραβίαση της αυτονομίας της κεντρικής τράπεζας, για παράδειγμα στη διαχείριση του χρυσού αποθέματος, θα ήταν ασύμβατη με τις συνθήκες της ΕΕ.
Ασκείται πίεση στους στο ιταλικό κοινοβούλιο.
Και την 1η Δεκεμβρίου εμφανίστηκαν στα μέσα ενημέρωσης πληροφορίες ότι οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος της Ιταλίας εγκατέλειψαν την αρχική εκδοχή της τροπολογίας.
Η νέα εκδοχή λέει ότι το τα αποθέματα χρυσού ανήκει στον λαό, και το κράτος αφαιρέθηκε από την τροπολογία.
Οι λέξεις «ανήκει στον λαό», «ιδιοκτησία του λαού» δεν δεσμεύουν ιδιαίτερα σε κάτι — απλώς όμορφες φράσεις χωρίς έννομες συνέπειες.
Αλλά η επικίνδυνη λέξη «κράτος» εξαφανίστηκε από το κείμενο ώστε το κοινοβούλιο και η κυβέρνηση να μην μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν τον χρυσό για κάλυψη δημοσιονομικών δαπανών.
Στον ιταλικό Τύπο, αυτή η υπακοή των Ιταλών αξιωματούχων και πολιτικών θεωρήθηκε ως παραδοχή ότι τα χρυσά αποθέματα της Ιταλίας (και όλα τα διεθνή αποθέματα) τελούν υπό τη διαχείριση της ΕΚΤ.
Φυσικά, η ιστορία του χρυσού της Ιταλίας ανέδειξε για άλλη μια φορά τον πραγματικό ρόλο της κεντρικής τράπεζας, η οποία είναι απολύτως αυτόνομη από το κράτος και υποταγμένη μόνο σε κάποιους υπερεθνικούς θεσμούς.
Στην περίπτωση της Bank of Italy, αυτός είναι η ΕΚΤ.
Κατακόρυφη αυξηση της ζήτησης του χρυσού μετά την ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία
Η εξέγερση του Viktor Orban
Οι προσπάθειες άλλων χωρών της ΕΕ να θέσουν τις κεντρικές τους τράπεζες υπό κρατικό έλεγχο απέτυχαν.
Ειδικότερα, στα τέλη του 2011 στην Ουγγαρία, με πρωτοβουλία του νέου πρωθυπουργού Viktor Orban, άλλαξε η νομοθεσία που διέπει το καθεστώς της κεντρικής τράπεζας της Ουγγαρίας – της MNB (Hungarian National Bank). Θα έπρεπε να τεθεί υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησης.
Το ΔΝΤ και η ΕΕ ανησύχησαν.
Είδαν στη νέα νομοθεσία την απειλή ότι η χώρα θα μπορούσε να ξεφύγει από τον έλεγχο των «αφεντικών του χρήματος».
Ο μετασχηματισμός της MNB με βάση τον νέο νόμο είχε προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Μαρτίου 2012. Τον Απρίλιο του 2012, το κοινοβούλιο αναγκάστηκε να ψηφίσει για την αποκατάσταση της «ανεξαρτησίας» της Hungarian National Bank.
Οι «αφέντες του χρήματος» κατάφεραν γρήγορα να καταστείλουν τη «στάση στο πλοίο».
Τον Μάιο του 2012, ο Viktor Orban ξέσπασε λέγοντας: «Μια συμμορία ληστών που έχει καταλάβει την εξουσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ασχολείται με τον χυδαίο εξανδραποδισμό όλων όσοι μπορούν να παρασυρθούν εκεί! Στην Ουγγαρία το έχουν καταλάβει και προσπαθούν να σωθούν. Αλλά η διεθνής οικονομική μαφία κρατάει γερά τους Ούγγρους από τον λαιμό…».
Μπορούμε επίσης να θυμηθούμε τη δήλωσή του εκείνη την εποχή: «Η Ουγγαρία αντιμετωπίστηκε ως αποικία».
Φαίνεται ότι και η Ιταλία αντιμετωπίστηκε για άλλη μια φορά με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίστηκε η Ουγγαρία το 2012.
Τελειώνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι η θέση της Ιταλίας ως «αποικίας» των «αφεντικών του χρήματος» επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι τα χρυσά αποθέματα της Ιταλίας δεν ελέγχονται ουσιαστικά ούτε από την Bank of Italy.
Μόνο στα χαρτιά η Bank of Italy έχει 2.452 τόνους πολύτιμου μετάλλου αξίας 300 δισ. δολαρίων στον ισολογισμό της.
Αλλά στο έδαφος της Ιταλίας αποθηκεύεται μόνο το 44,9% του συνολικού χρυσού αποθέματος, στο υπόγειο του Palazzo Koch στην οδό Via Nazionale στη Ρώμη.
Τα υπόλοιπα βρίσκονται εκτός της χώρας.
• 43,3% φυλάσσεται στο εξωτερικό, στην Federal Reserve Bank of New York στο Manhattan.
• 6,1% βρίσκεται στην Ελβετία, σε θησαυροφυλάκιο στη Βέρνη.
• 5,8% έχει κατατεθεί στην Bank of England στο Λονδίνο.
Το απόθεμα χρυσού πολλών χωρών παραδοσιακά φυλάσσεται όχι μόνο στο δικό τους έδαφος, αλλά και στο εξωτερικό.
Κυρίως στη Νέα Υόρκη, την Ελβετία και το Λονδίνο.
Κάτι μικρό στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες.
Αλλά την τελευταία δεκαετία περίπου, οι νομισματικές αρχές πολλών χωρών άρχισαν να επαναπατρίζουν τον χρυσό.
Είναι σαφές, όχι χωρίς αντίσταση από τις χώρες-θεματοφύλακες (ΗΠΑ, Ελβετία και Αγγλία). Για παράδειγμα, η Γερμανία επέστρεψε περίπου 1.710 τόνους χρυσού στην πατρίδα της από το 2013 έως τον Αύγουστο του 2017.
Πλέον το 50,3% του συνολικού γερμανικού χρυσού αποθέματος βρίσκεται ήδη στη Γερμανία.
Αλλά η Ιταλία εξακολουθεί να έχει πάνω από το ήμισυ των χρυσών της αποθεμάτων στο εξωτερικό. Και σε αντίθεση με τη Γερμανία, η Ιταλία δεν έχει καταφέρει να ανακτήσει τίποτα μέχρι τώρα.
Τα «αφεντικά του χρήματος» κρατούν σφιχτά τον χρυσό, ο οποίος ανήκει μόνο ονομαστικά στις κεντρικές τράπεζες.
Και δεν τους βγαίνει καν η λέξη να τον αποκαλέσουν «ιδιοκτησία του έθνους».
www.bankingnews.gr
Συνήθως ορίζεται ως μέρος των διεθνών αποθεματικών, τα οποία αποτελούνται από ξένο νόμισμα και νομισματικό χρυσό (ράβδους πολύτιμων μετάλλων).
Ο χρυσός καταγράφεται στον ισολογισμό των νομισματικών αρχών – της κεντρικής τράπεζας, του Υπουργείου Οικονομικών και των οργανισμών διαχείρισης του χρέους.
Δεν έχουν όλες οι χώρες σαφές νομικό καθεστώς για τα αποθέματα χρυσού.
Σε ορισμένες χρονικές στιγμές, αυτή η νομική ασάφεια μπορεί να δημιουργήσει οξείες καταστάσεις.
Από την άλλη πλευρά, τέτοιες οξείες καταστάσεις μας κάνουν για άλλη μια φορά να σκεφτούμε: ποιος είναι ο σκοπός του χρυσού αποθέματος και σε ποιον τελικά ανήκει.
Ιδιαίτερα όταν τα αποθέματα χρυσού ειναι καταγεγραμμένα στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας.
Άλλωστε, σε πολλές χώρες του κόσμου, οι κεντρικές τράπεζες θεωρούνται ανεξάρτητες από το κράτος.
Ανήκει το χρυσό απόθεμα στο κράτος, και η Κεντρική Τράπεζα απλώς διαχειρίζεται αυτό το απόθεμα εξ ονόματος του κράτους;
Ή μήπως η Κεντρική Τράπεζα διαχειρίζεται πλήρως το χρυσό απόθεμα και το κράτος δεν έχει καμία σχέση με αυτό;
Έχει το δικαίωμα η κυβέρνηση, εάν χρειαστεί, να αφαιρέσει μέρος του χρυσού αποθέματος από την Κεντρική Τράπεζα για να καλύψει έκτακτες δαπάνες;
Ή είναι αυτό ουσιαστικά αδύνατο;
Φαίνεται ότι τέτοια ερωτήματα ακούγονται πιο συχνά στην Ιταλία. Για αυτήν, αυτά τα ερωτήματα δεν είναι θεωρητικοί προβληματισμοί, αφού τα αποθέματα χρυσού της χώρας είναι εντυπωσιακά.
Η Ιταλία έχει το τρίτο μεγαλύτερο χρυσό απόθεμα στον κόσμο με 2.452 τόνους. Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες (8.133 τόνοι) και η Γερμανία (3.350 τόνοι) βρίσκονται πάνω από αυτήν σε αυτόν τον δείκτη.
Παρεμπιπτόντως, όσον αφορά το μερίδιο του χρυσού στα διεθνή αποθέματα, η Ιταλία βρίσκεται μεταξύ των πρώτων στον κόσμο.
Σήμερα, αυτό το μερίδιο φτάνει το 71%.
Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, το αντίστοιχο ποσοστό είναι κάτω από 15%.
Την ίδια στιγμή, η οικονομική θέση της Ιταλίας είναι πολύ δεινή σε σύγκριση με άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο τέλος του περασμένου έτους, το δημόσιο χρέος της Ιταλίας ανήλθε στο 135% του ΑΕΠ.
Και μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα φτάσει το 139% του ΑΕΠ. Εντός της ΕΕ (27 χώρες), μόνο μία χώρα είναι μπροστά από την Ιταλία σε αυτόν τον δείκτη – η Ελλάδα (153% του ΑΕΠ).
Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ιταλίας μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να ανέλθει σε 72-73 δισ. δολάρια.
Και τα αποθέματα χρυσού τον Νοέμβριο εκτιμήθηκαν σε περίπου 300 δισ. δολάρια καθώς η αξίας τους αυξήθηκε σημαντικά εξαιτίας της ανόδου της τιμής του πολύτιμου.
Αποδεικνύεται ότι τα αποθεματικά σε χρυσό θα μπορούσε να καλύψουν το δημοσιονομικό έλλειμμα (εάν παραμείνει στο φετινό επίπεδο, λίγο πάνω από το 3% του ΑΕΠ) για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια.
Η ιδέα της χρήσης τους για τη σταθεροποίηση της οικονομικής κατάστασης έχει επανειλημμένα απασχολήσει Ιταλούς πολιτικούς. Επιπλέον, από το 1976 (όταν καταργήθηκε ο κανόνας του χρυσού στη Διάσκεψη της Τζαμάικα και το πολύτιμο μέταλλο υποβαθμίστηκε σε κοινό εμπορεύσιμο αγαθό), το ιταλικό χρυσό απόθεμα παραμένει αχρησιμοποίητο.
Ο χρυσός έπαψε να είναι εργαλείο νομισματικής πολιτικής, όπως ήταν τις πρώτες δεκαετίες μετά το Bretton Woods.
Σύντομα θα συμπληρωθεί μισός αιώνας από τότε που το χρυσό απόθεμα της Ιταλίας παραμένει περίπου στους 2.452 τόνους.
Για τουλάχιστον τα τελευταία είκοσι χρόνια, το ιταλικό κοινοβούλιο και η κυβέρνηση θέτουν το ζήτημα της δυνατότητας της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα χρυσού που είναι καταγεγραμμένα στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας (Bank of Italy), η οποία έχει το καθεστώς ανώνυμης εταιρείας φυσικά, «ανεξάρτητης από το κράτος».
Πώς ανακτάται η οικονομική κυριαρχία
Η τελευταία ισχυρή έξαρση τέτοιας δραστηριότητας σημειώθηκε το 2018–2019, όταν σχηματίστηκε φαινομενικά κρίσιμη μάζα για την πλειοψηφία των συντηρητικών πολιτικών στο ιταλικό κοινοβούλιο, που υποστήριζαν την οικονομική αναγέννηση της Ιταλίας και τουλάχιστον τη μερική αποκατάσταση της κυριαρχίας της δημοκρατίας από τις Βρυξέλλες.
Τον Νοέμβριο του 2018, ο βουλευτής Claudio Borghi, επικεφαλής της επιτροπής προϋπολογισμού της Κάτω Βουλής, εκπροσωπώντας τη Lega του Βορρά, κατέθεσε στο κοινοβούλιο νομοσχέδιο που προέβλεπε την εξάλειψη της «ανωμαλίας», δηλαδή της παρουσίας του χρυσού στον ισολογισμό της Bank of Italy.
Έπρεπε να περάσει υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησης.
Στις 11 Φεβρουαρίου 2019, ο τότε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εσωτερικών, Matteo Salvini, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι η κυβέρνηση ήταν έτοιμη να οδηγήσει τη λύση του προβλήματος των αποθεματικών του χρυσού στη λογική της κατάληξη.
Δήλωσε ευθέως ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας και ο χρυσός ανήκουν στους πολίτες της και όχι στην κεντρική τράπεζα στην οποία αποθηκεύονται.
Αυτή η δήλωση αναπαράχθηκε ευρέως από τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης.
Τον Απρίλιο του 2019, μια ομάδα μελών του ιταλικού κοινοβουλίου από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων εισήγαγαν δύο αλληλένδετα νομοσχέδια. Το πρώτο προέβλεπε τη μεταβίβαση των αποθεματικών της Bank of Italy στην κυβέρνηση της χώρας (συγκεκριμένα στο Υπουργείο Οικονομικών).
Το δεύτερο ήταν η εθνικοποίηση της Bank of Italy μέσω της πώλησης των μετοχών που ανήκαν σε ιδιωτικές τράπεζες και άλλους ιδιωτικούς οργανισμούς στο ιταλικό δημόσιο.
Μάλιστα, πώληση στις τιμές της δεκαετίας του 1930, όταν είχαν αγοραστεί.
«Ο χρυσός ανήκει στους Ιταλούς, όχι στους τραπεζίτες, ήταν το σύνθημα.
Είμαστε έτοιμοι να παλέψουμε παντού και να κατεβάσουμε τους Ιταλούς στους δρόμους αν χρειαστεί», δήλωσε η Giorgia Meloni, ηγέτης των Αδελφών της Ιταλίας και σημερινή πρωθυπουργός, που υποστήριξε και τα δύο νομοσχέδια.
Φαινόταν ότι τα δύο νομοσχέδια απολάμβαναν την υποστήριξη τουλάχιστον των μισών βουλευτών αλλά για λόγους που δεν εξηγήθηκαν πλήρως από τα μέσα ενημέρωσης, δεν έγιναν ποτέ νόμοι.
Και τώρα, λίγα χρόνια αργότερα, στο τρέχον 2025, στην Ιταλία ξανάρχισε η έντονη συζήτηση για το χρυσό.
Στα τέλη Νοεμβρίου, η ιταλική Γερουσία, κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού για το 2026, θυμήθηκε ξανά τα αποθέματα σε χρυσό.
Μια πολύ σημαντική τροπολογία προτάθηκε στον νόμο του προϋπολογισμού.
Τη νομοθετική αυτή πρωτοβουλία ανέλαβε ο Lucio Malan, εκπρόσωπος του κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας το οποίο ανήκει στον κυβερνητικό συνασπισμό της Πρωθυπουργού Giorgia Meloni (της ίδιας που το 2019 ζητούσε την εθνικοποίηση του χρυσού αποθέματος και της Bank of Italy).
Η τροπολογία έλεγε ότι «τα αποθεματα χρυσού που διαχειρίζεται η Bank of Italy ανήκει στο Κράτος εξ ονόματος του ιταλικού λαού».
Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο γερουσιαστής Lucio Malan έλαβε εντολή να εισάγει αυτή την τροπολογία από την ίδια την Πρωθυπουργό Giorgia Meloni.
Πού βρίσκονται τα ευρωπαϊκά αποθέματα χρυσού
Ο τρόμος των τραπεζιτών
Ήδη το 2018–2019, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε παρέμβει στη διαδικασία προετοιμασίας των δύο νομοσχεδίων για την εθνικοποίηση των αποθεματικών σε χρυσό και της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας και ότι αυτές οι εθνικοποιήσεις βρίσκονται σε αντίθεση με τους κανόνες της ΕΕ.
Επισημάνθηκε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να τεθεί η κεντρική τράπεζα υπό κρατικό έλεγχο «απειλεί με αποσταθεροποίηση» το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αξιωματούχοι της ΕΚΤ υπενθύμισαν επίσης ότι ο χρυσός της κεντρικής τράπεζας μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ως εργαλείο νομισματικής πολιτικής και όχι ως πηγή κάλυψης του κρατικού προϋπολογισμού.
Με τις προτάσεις τους για εθνικοποίηση του χρυσού και της κεντρικής τράπεζας, οι δεξιοί και συντηρητικοί πολιτικοί της Ιταλίας αμφισβητούσαν ουσιαστικά ολόκληρη την οικονομική αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τότε η Φρανκφούρτη κατάφερε να καταστείλει τη διαφωνία των συντηρητικών Ιταλών.
Παρεμπιπτόντως, τότε επικεφαλής της ΕΚΤ ήταν ο Ιταλός Mario Draghi ο οποίος το διάστημα 2005–2011 ήταν διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας
Αλλά κατά πνεύμα και κατά διαδρομή, ο Mario Draghi ήταν ένας κοσμοπολίτης στην υπηρεσία των «αφεντικών του χρήματος».
Γι’ αυτό, για εκείνον, η εθνικοποίηση του χρυσού αποθέματος και της κεντρικής τράπεζας αποτελούσε την πιο φοβερή πολιτική αίρεση για την οικονομική ορθοδοξία τον «βάλτο» των Βρευξελλών.
Αυτή τη φορά, η ΕΚΤ υπό την Christine Lagarde αντέδρασε αμέσως στην τροπολογία του Lucio Malan.
Η ΕΚΤ προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε παραβίαση της αυτονομίας της κεντρικής τράπεζας, για παράδειγμα στη διαχείριση του χρυσού αποθέματος, θα ήταν ασύμβατη με τις συνθήκες της ΕΕ.
Ασκείται πίεση στους στο ιταλικό κοινοβούλιο.
Και την 1η Δεκεμβρίου εμφανίστηκαν στα μέσα ενημέρωσης πληροφορίες ότι οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος της Ιταλίας εγκατέλειψαν την αρχική εκδοχή της τροπολογίας.
Η νέα εκδοχή λέει ότι το τα αποθέματα χρυσού ανήκει στον λαό, και το κράτος αφαιρέθηκε από την τροπολογία.
Οι λέξεις «ανήκει στον λαό», «ιδιοκτησία του λαού» δεν δεσμεύουν ιδιαίτερα σε κάτι — απλώς όμορφες φράσεις χωρίς έννομες συνέπειες.
Αλλά η επικίνδυνη λέξη «κράτος» εξαφανίστηκε από το κείμενο ώστε το κοινοβούλιο και η κυβέρνηση να μην μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν τον χρυσό για κάλυψη δημοσιονομικών δαπανών.
Στον ιταλικό Τύπο, αυτή η υπακοή των Ιταλών αξιωματούχων και πολιτικών θεωρήθηκε ως παραδοχή ότι τα χρυσά αποθέματα της Ιταλίας (και όλα τα διεθνή αποθέματα) τελούν υπό τη διαχείριση της ΕΚΤ.
Φυσικά, η ιστορία του χρυσού της Ιταλίας ανέδειξε για άλλη μια φορά τον πραγματικό ρόλο της κεντρικής τράπεζας, η οποία είναι απολύτως αυτόνομη από το κράτος και υποταγμένη μόνο σε κάποιους υπερεθνικούς θεσμούς.
Στην περίπτωση της Bank of Italy, αυτός είναι η ΕΚΤ.
Κατακόρυφη αυξηση της ζήτησης του χρυσού μετά την ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία
Η εξέγερση του Viktor Orban
Οι προσπάθειες άλλων χωρών της ΕΕ να θέσουν τις κεντρικές τους τράπεζες υπό κρατικό έλεγχο απέτυχαν.
Ειδικότερα, στα τέλη του 2011 στην Ουγγαρία, με πρωτοβουλία του νέου πρωθυπουργού Viktor Orban, άλλαξε η νομοθεσία που διέπει το καθεστώς της κεντρικής τράπεζας της Ουγγαρίας – της MNB (Hungarian National Bank). Θα έπρεπε να τεθεί υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησης.
Το ΔΝΤ και η ΕΕ ανησύχησαν.
Είδαν στη νέα νομοθεσία την απειλή ότι η χώρα θα μπορούσε να ξεφύγει από τον έλεγχο των «αφεντικών του χρήματος».
Ο μετασχηματισμός της MNB με βάση τον νέο νόμο είχε προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Μαρτίου 2012. Τον Απρίλιο του 2012, το κοινοβούλιο αναγκάστηκε να ψηφίσει για την αποκατάσταση της «ανεξαρτησίας» της Hungarian National Bank.
Οι «αφέντες του χρήματος» κατάφεραν γρήγορα να καταστείλουν τη «στάση στο πλοίο».
Τον Μάιο του 2012, ο Viktor Orban ξέσπασε λέγοντας: «Μια συμμορία ληστών που έχει καταλάβει την εξουσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ασχολείται με τον χυδαίο εξανδραποδισμό όλων όσοι μπορούν να παρασυρθούν εκεί! Στην Ουγγαρία το έχουν καταλάβει και προσπαθούν να σωθούν. Αλλά η διεθνής οικονομική μαφία κρατάει γερά τους Ούγγρους από τον λαιμό…».
Μπορούμε επίσης να θυμηθούμε τη δήλωσή του εκείνη την εποχή: «Η Ουγγαρία αντιμετωπίστηκε ως αποικία».
Φαίνεται ότι και η Ιταλία αντιμετωπίστηκε για άλλη μια φορά με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίστηκε η Ουγγαρία το 2012.
Τελειώνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι η θέση της Ιταλίας ως «αποικίας» των «αφεντικών του χρήματος» επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι τα χρυσά αποθέματα της Ιταλίας δεν ελέγχονται ουσιαστικά ούτε από την Bank of Italy.
Μόνο στα χαρτιά η Bank of Italy έχει 2.452 τόνους πολύτιμου μετάλλου αξίας 300 δισ. δολαρίων στον ισολογισμό της.
Αλλά στο έδαφος της Ιταλίας αποθηκεύεται μόνο το 44,9% του συνολικού χρυσού αποθέματος, στο υπόγειο του Palazzo Koch στην οδό Via Nazionale στη Ρώμη.
Τα υπόλοιπα βρίσκονται εκτός της χώρας.
• 43,3% φυλάσσεται στο εξωτερικό, στην Federal Reserve Bank of New York στο Manhattan.
• 6,1% βρίσκεται στην Ελβετία, σε θησαυροφυλάκιο στη Βέρνη.
• 5,8% έχει κατατεθεί στην Bank of England στο Λονδίνο.
Το απόθεμα χρυσού πολλών χωρών παραδοσιακά φυλάσσεται όχι μόνο στο δικό τους έδαφος, αλλά και στο εξωτερικό.
Κυρίως στη Νέα Υόρκη, την Ελβετία και το Λονδίνο.
Κάτι μικρό στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες.
Αλλά την τελευταία δεκαετία περίπου, οι νομισματικές αρχές πολλών χωρών άρχισαν να επαναπατρίζουν τον χρυσό.
Είναι σαφές, όχι χωρίς αντίσταση από τις χώρες-θεματοφύλακες (ΗΠΑ, Ελβετία και Αγγλία). Για παράδειγμα, η Γερμανία επέστρεψε περίπου 1.710 τόνους χρυσού στην πατρίδα της από το 2013 έως τον Αύγουστο του 2017.
Πλέον το 50,3% του συνολικού γερμανικού χρυσού αποθέματος βρίσκεται ήδη στη Γερμανία.
Αλλά η Ιταλία εξακολουθεί να έχει πάνω από το ήμισυ των χρυσών της αποθεμάτων στο εξωτερικό. Και σε αντίθεση με τη Γερμανία, η Ιταλία δεν έχει καταφέρει να ανακτήσει τίποτα μέχρι τώρα.
Τα «αφεντικά του χρήματος» κρατούν σφιχτά τον χρυσό, ο οποίος ανήκει μόνο ονομαστικά στις κεντρικές τράπεζες.
Και δεν τους βγαίνει καν η λέξη να τον αποκαλέσουν «ιδιοκτησία του έθνους».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών