Aναμένει μεγαλύτερη επιείκια για το ζήτημα του ελληνικού χρέους, εφόσον υπάρχουν και οι ανάλογες ενδείξεις ότι οι μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται
Καμπανάκι για τα επίπεδα του χρέους στην ευρωζώνη κρούει η επικεφαλής οικονομόλογος και αναλύτρια του CEBR (Centre for Economics and Business Research), Vicky Pryce, με συνέντευξή της στο bankingnews.gr.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα η Vicky Pryce αναμένει μεγαλύτερη επιείκια για το ζήτημα του ελληνικού χρέους, εφόσον υπάρχουν και οι ανάλογες ενδείξεις ότι οι μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται, ενώ κάνει λόγο για “υπεραισιόδοξες” εκτιμήσεις εκ μέρους του ΔΝΤ και της Κομισιόν περί επιστροφής της Ελλάδας στην ανάπτυξη το 2017 και αυτό γιατί, λόγω του Brexit, παρατηρεί πως θα υπάρξει επιβράδυνση της οικονομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Για τη βραδυφλεγή βόμβα που απειλεί να σκάσει στην Ιταλία η επικεφαλής οικονομολόγος του CEBR σχολιάζει χαρακτηριστικά:
“Το υψηλό δημόσιο χρέος της Ιταλίας ως ποσοστό του ΑΕΠ, η υψηλή ανεργία και η αδυναμία της για επαννεκίνηση της ανάπτυξης επιδείνωσε το ήδη εύθραυστο τραπεζικό της σύστημα.”
Επισημαίνει ωστόσο πως το πρόβλημα του κρατικού χρέους είναι ευρέως διαδεδομένο σε ολόκληρη την ευρωζώνη και τονίζει πως πρέπει να λυθεί.
Τέλος, για τον ενιαίο μηχανισμό αφερεγγυότητας που απουσιάζει από την ευρωζώνη, η Vicky Pryce τάσσεται υπέρ της δημιουργίας του, υπογραμμίζοντας πως “το πρόβλημα του χρέους δεν έχει απομακρυνθεί, στην πραγματικότητα υπάρχει μία σοβαρή εκκρεμότητα που επηρεάζει τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας της ευρωζώνης”.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη της Vicky Pryce στο bankingnews.gr
Θα ήθελα το σχόλιό σας για τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία προβλέπει πως η ελληνική οικονομία αναμένεται να επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης (2,7%) το 2017.
Εσείς επιβεβαιώνετε τα στοιχεία αυτά;
Είναι πιθανή η επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη τον επόμενο χρόνο;
Και τι συνέβαλε σε αυτό;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ ανέκαθεν ήταν υπεραισιόδοξοι για την ανάπτυξη στην Ελλάδα και οι εκτιμήσεις αυτές δεν είναι κάτι διαφορετικό.
Πράγματι, το 2015 αποδείχθηκε μια καλύτερη χρονιά από ό,τι περίμεναν πολλοί με μια μόνο μικρή μείωση του ΑΕΠ, χάρη - σε ένα μεγάλο βαθμό - στα έσοδα από τον τουρισμό.
Όμως τα στοιχεία για το τρέχον έτος ήδη υποδεικνύουν μια πιο απότομη πτώση από το αναμενόμενο.
Η Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο του 2016 κατέγραψε τον πιο αργό ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρωζώνη - στην πραγματικότητα ήταν η μόνη χώρα που κατέγραψε πτώση - και κάτι τέτοιο είναι πιθανό να επαναληφθεί και στο δεύτερο τρίμηνο του 2016.
Και η επιβράδυνση που αναμένεται πλέον στην Ευρώπη ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας από το «Brexit» δεν βοηθά.
Πώς περιμένετε να λήξει το “δράμα” σε ό,τι αφορά τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους;
Ποια είναι τα βασικά σενάρια του CEBR;
Έχουν γίνει κάποιες κινήσεις για τη μείωση του βάρους του ελληνικού χρέους σε σύντομο χρονικό διάστημα, πριν ακόμα και από την επίσημη επαναδιαπραγμάτευση, ενώ έχει ήδη αναδιάρθρωση.
Η ανακοίνωση μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup στα τέλη Μαΐου περί ανταλλαγής δανείων του ΔΝΤ για δάνεια του ESM με χαμηλότερο επιτόκιο θα είναι θετική όταν ολοκληρωθεί.
Υπάρχουν φυσικά πολύ περισσότερα που μπορούν να γίνουν και τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι θα υπάρξει μια σειρά μέτρων - απόφαση για μία παράταση των ωριμάνσεων του κρατικού χρέους, επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής, μείωση των επιτοκίων - που θα έχουν στόχο τη μείωση του βάρος του χρέους ως προς το ποσοστό του ΑΕΠ.
Όμως τα πρωτογενή πλεονάσματα που απαιτούνται θα πρέπει να αναθεωρηθούν πάρα πολύ.
Κατά κάποιο τρόπο το Brexit και η μεταναστευτική κρίση, δύο ζητήματα τα οποία κλόνισαν τον πυρήνα της Ε.Ε., λειτουργούν υπέρ της Ελλάδας, καθώς το Grexit έχει φύγει από το τραπέζι, τουλάχιστον για την ώρα, για χάρη της διατήρησης της ενότητας μεταξύ των υπόλοιπων 27 κρατών-μελών, προκειμένου να αποφευχθεί μια πλήρης διάλυση.
Έτσι, αναμένουμε μεγαλύτερη επιείκεια στο μέλλον εφόσον υπάρχουν και οι ανάλογες ενδείξεις ότι οι μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται.
Η Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα πως το ΔΝΤ θα πρέπει να εξετάσει το κατά πόσον οι απαιτήσεις του για την προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας ήταν υπερβολικές.
Ποια είναι η δική σας άποψη σε αυτό το θέμα;
Η Αθήνα πράγματι δέχθηκε ένα δάνειο με αντάλλαγμα την σκληρή λιτότητα;
Ναι, η Ελλάδα αποδέχθηκε μία πάρα πολύ δύσκολη συμφωνία από πολλές απόψεις.
Όμως θα μπορούσε να πει κανείς ότι ευθύνεται και η ίδια, λόγω της διαπραγματευτικής στάσης που τήρησε ο ΣΥΡΙΖΑ αφότου κέρδισε τις εκλογές του 2015 και γονάτισε την Ελλάδα, όταν η ΕΚΤ πάγωσε το επίπεδο στήριξης του ELA και ακολούθησαν τα capital controls.
Η Ελλάδα καθυστέρησε πολύ τις μεταρρυθμίσεις και υποτίμησε τη διαπραγματευτική θέση της τρόικας.
Όμως, η συνολική στάση του ΔΝΤ για την Ελλάδα μέχρι τώρα δεν ήταν πολύ χρήσιμη.
Το ΔΝΤ μάλλον δεν θα έπρεπε ποτέ να αναθεωρήσει το πλαίσιο και τους κανόνες του για τη συμμετοχή στο δεύτερο bailout και έκανε τα πράγματα χειρότερα, επιβάλλοντας στην Ελλάδα, με την πρόθυμη φυσικά συνεργασία των Ευρωπαίων, ένα καθεστώς λιτότητας που ήταν καταδικασμένο να αποτύχει δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο περικοπών και των φορολογικών αυξήσεων που “σκότωσε” την οικονομία.
Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι η εσωτερική υποτίμηση που υπέμεινε η Ελλάδα δεν την έκανε ιδιαίτερα ανταγωνιστική.
Στην πραγματικότητα ακόμα και τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ένα διευρυνόμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών.
Είναι σαφές ότι η απαίτηση για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% είναι ανέφικτη όσο το χρέος είναι ακόμα εκεί.
Το πρόγραμμα θα πρέπει να επανεξεταστεί και η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (ΕΤΑΑ) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Η χρηματοδότηση και οι επενδύσεις σε υποδομές είναι το κλειδί.
Τι άλλο θα μπορούσε η ΕΚΤ να κάνει για να στηρίξει την ανάκαμψη της Ελλάδας;
Η ΕΚΤ έχει για μεγάλο χρονικό διάστημα ανησυχεί ιδιαίτερα για τον αποπληθωρισμό στην Ευρώπη, τον οποίο φυσικά επηρεάζει η Ελλάδα.
Μείωσε τα επιτόκιά της, και μπορεί να το κάνει και πάλι, και υιοθέτησε αρνητικά επιτόκια αποδοχής καταθέσεων.
Επιπλέον, προσέφερε ένεση ρευστότητας με τετραετή φθηνά δάνεια στις τράπεζες.
Ουσιαστικά, σχεδόν πληρώνει τις τράπεζες για να χορηγούν δάνεια σε επιχειρήσεις και ιδιώτες.
Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα δεν έχει ωφεληθεί από αυτό, αλλά αυτό θα αλλάξει καθώς η περίοδος αξιολόγησης είναι στο τέλος της.
Επίσης, η Ελλάδα βλέπει μια χαλάρωση στους κεφαλαιακούς ελέγχους που έχουν στραγγαλίσει πολλά τμήματα της οικονομίας που στηρίζονται στις εισαγωγές.
Θα πρέπει να γίνει πλήρης άρση, αλλά με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα στερεύσει από μετρητά.
Οι αποδόσεις έχουν υποχωρήσει και θα υποχωρήσουν περαιτέρω όταν η Ελλάδα συμμετάσχει στο Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης της ΕΚΤ, κάτι το οποίο υπαινιχθεί ο Ντράγκι ότι θα συμβεί σύντομα.
Αυτό θα πρέπει να βοηθήσει την ομαλοποίηση της κατάστασης, καθώς οι ελληνικές τράπεζες είναι πιθανό να ωφεληθούν από την επιπλέον ρευστότητα που θα δοθεί για λόγους δανειοδότησης από την ΕΚΤ στην προσπάθειά της να επανεκκινηθεί η οικονομία της Ευρώπης.
Ο ίδιος ο Mario Draghi συνεχίζει να επισημαίνει πως η δημοσιονομική πολιτική χρειάζεται να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο, καθώς από μόνη της η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να λύσει τα οικονομικά προβλήματα στην ευρωζώνη.
Οι προβλέψεις του ΔΝΤ για πιο αργό ρυθμό ανάπτυξης στην ευρωζώνη για τα επόμενα δύο χρόνια, υποδεικνύουν ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί όλη τη βοήθεια που μπορεί να λάβει.
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις και ο τουρισμός θα είναι ζωτικής σημασίας, αλλά και οι μεταρρυθμίσεις σε άλλους τομείς όπου η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως η γεωργία, οι μεταφορές και η ενέργεια θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο.
Η ιταλική τραπεζική κρίση εξελίσσεται σε βόμβα που απειλεί να σκάσει, προκαλώντας σοκ στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρώπης.
Πόσο άσχημα είναι τα πράγματα;
Θα πρέπει να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα;
Το δημοψήφισμα για το Brexit είχε αντίκτυπο σε όλη την Ευρώπη, καθώς προστέθηκε στις ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του σημερινού status quo της Ε.Ε.
Το ΔΝΤ υποβάθμισε τις εκτιμήσεις του για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη στο 1,4% για το τρέχον έτος και το επόμενο, βασιζόμενο στην υπόθεση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να κλείσει μια καλή εμπορική συμφωνία με την Ένωση.
Εάν όχι (σ.σ. μία τέτοια συμφωνία δεν επιτευχθεί) οι προοπτικές θα είναι χειρότερες.
Ο οίκος αξιολόγησης S&P υποβάθμισε όχι μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και την ΕΕ στο σύνολό της, λόγω των πολιτικών και οικονομικών αβεβαιοτήτων που έχουν δημιουργηθεί.
Φυσικά και για την Ελλάδα αυτό που έχει σημασία.
Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης στην Ευρώπη είναι αρνητικοί για το εμπόριο και την οικονομική δραστηριότητα.
Το ΔΝΤ ανησυχεί ιδιαίτερα για τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η περίοδος αβεβαιότητας στις επενδύσεις και την εμπιστοσύνη.
Πράγματι, η βασική αδυναμία της ευρωπαϊκής οικονομίας και το τραπεζικό της σύστημα έχει πλέον έρθει στο προσκήνιο.
Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές έχουν “χτυπηθεί” περισσότερο από το χρηματιστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω του δημοψηφίσματος.
Τα κυριότερα χρηματιστήρια της Ευρώπης, παρά το ράλι στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, κατέγραψαν πτώση κατά περίπου 8% στη Γερμανία και τη Γαλλία, και κατά 10% στην Ισπανία.
Η πτώση στην Ιταλία έφτασε το 14%.
Το υψηλό δημόσιο χρέος της Ιταλίας ως ποσοστό του ΑΕΠ, η υψηλή ανεργία και η αδυναμία της για επαννεκίνηση της ανάπτυξης επιδείνωσε το ήδη εύθραυστο τραπεζικού της σύστημα.
Αναμφισβήτητα θα έπρεπε να ζητήσει η ίδια bailout στο αποκορύφωμα της κρίσης της Ευρωζώνης ή να έχει λάβει απευθείας κεφάλαια στις τράπεζές της όπως έκανε η Ισπανία.
Σε αυτό το διάστημα, τα προβλήματα διογκώθηκαν.
Εκτιμάται ότι ένα 17% ή 360 δισεκατομμύρια ευρώ από τα τραπεζικά δάνεια είναι μη εξυπηρετούμενα, ποσοστό που ισοδυναμεί με το ένα πέμπτο της ιταλικής οικονομίας.
Η ιταλική κυβέρνηση θέλει να στηρίξει τις τράπεζες μέσω των χρημάτων των φορολογουμένων, αλλά οι νέοι κανόνες απαιτούν bail-in, κάτι που θα βλάψει τους πιστωτές και είναι αυτό στο οποίο η ιταλική κυβέρνηση προσπαθεί να αντισταθεί.
Όμως η Ιταλία δεν είναι μοναδική.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι ευρωπαϊκές τράπεζες κατέχουν περίπου 1.000 δισεκατομμύρια δολάρια σε επισφαλείς απαιτήσεις.
Ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό ακόμη υψηλότερα.
Επομένως, το πρόβλημα είναι ευρέως διαδεδομένο και πρέπει να λυθεί.
Η ευρωζώνη χρειάζεται έναν ενιαίο μηχανισμό αφερεγγυότητας;
Ναι, φυσικά.
Το πρόβλημα του χρέους δεν έχει απομακρυνθεί, στην πραγματικότητα υπάρχει μία σοβαρή εκκρεμότητα που επηρεάζει τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας της ευρωζώνης.
Η απουσία πληθωρισμού που θα μπορούσε να μειώσει το βάρος του χρέους, θα πρέπει να υπάρχει μια διαδικασία διαγραφής ή αναδιάρθρωσης του χρέους.
Εναλλακτικά, η ΕΚΤ μπορεί να “απορροφά” το χρέος μέσω του προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης.
Να θυμάστε ότι πολλές χώρες υποφέρουν από τεράστια και, αναμφισβήτητα, μη βιώσιμα χρέη ως προς το ΑΕΠ - όχι μόνο η Ελλάδα.
Η ευρωζώνη έχει χρέος 92% του ΑΕΠ της.
Σε αυτό υπολογίζεται και το χρέος της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας των οποίων το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι περίπου 130% και 120%, αντίστοιχα, της Ιταλίας γύρω στο 135%, του Βελγίου περίπου στο 105% και της Ισπανίας πλησιάζει το 100%.
Όλα υπερβαίνουν το 90% που κάποτε θεωρούνταν μη βιώσιμα επίπεδα χρέους, και συνήθως αναδείκνυαν τον κίνδυνο αθέτησης των πληρωμών.
Διαβάστε τη συνέντευξη της Vicky Pryce στα αγγλικά:
I’d like to get your reaction to some the data that has been released recently from the European Commission. Commission forecasts Greek GDP growth at 2.7% for 2017. Are you expecting figures like this? Is this your possibility? And what led to this?
The Commission and the IMF have always been overoptimistic about growth in Greece and this is no different now.
True 2015 proved to be a better year than many expected with only a small drop in GDP thanks into a large measure to record tourist receipts but this year's data already suggest a sharper decline than anticipated.
Greece in Q1 2016 was the slowest growing economy in the Eurozone- in fact the only one registering a decline- and this is likely to have been repeated in Q2.
And the slowdown now expected in Europe as a result of the uncertainty created by ‘Brexit’ will not help.
How do you expect the Greek debt issue drama to end? What are the potential scenarios for Greek debt relief?
Τhere have already been moves to reduce the burden of the Greek debt in the short term even before a proper debt renegotiation and restructuring has taken place.
The announcement after the Eurogroup meeting in late May of the intended swapping of more costly IMF loans for ESM loans carrying a lower interest rate should be helpful once it is completed. There is of course much more that can be done and the hints are that there will be a series of measures including a move to longer maturities, longer 'holidays' before any payments are made, a further cut in rates, all aimed at reducing the burden of the debt as a percentage of GDP.
But the current primary surpluses demanded on Greece will have to be reviewed too. In a way Brexit and the migration crisis, both of which have rocked the EU to its core are in Greece’s favour as ‘Grexit’ off the table, at least for now, for the sake of preserving unity among the other 27 members and avoiding a complete breakup from taking place.
So expect a bit more leniency in the future as long as there is evidence of reforms being implemented.
Christine Lagarde said that the IMF should reassess its harsh demands on the Greek program. What’s your opinion? Did Athens accept harsh austerity as a bailout deal?
Yes, Greece accepted too tough a deal but in many ways it brought it on to itself by its negotiating stance after the Syriza win in 2015 which brought Greece to its knees once the ECB froze its support to the Greek banking system and capital controls had to be introduced that summer. Greece had been very slow to reform and misjudged the bargaining position of the ‘troika’. But the overall IMF position on Greece until now has not been helpful.
The IMF should probably never have bent its own rules to participate in the second bail-out and then it made matters worse by imposing on Greece, with the willing of course cooperation of the Europeans, an austerity regime that was bound to backfire creating a vicious cycle of cuts and tax increases that killed the economy. It is now widely acknowledged that the internal devaluation that Greece had to endure has failed to make Greece particularly more competitive. In fact and the latest data suggest a widening again in its current account deficit. Something has to give. Clearly the requirement of a primary surplus of 3.5% ad infinitum is undeliverable while the debt is still there.
The programme need to be looked again and the emphasis needs to be on growth with more EBRD and EIB involvement. Availability of finance and spending on infrastructure are key.
What else could the ECB do to support the recovery of Greece?
The ECB has for a considerable period now been particularly concerned about the deflation in Europe which of course has been acute in Greece. It had lowered its main interest rates, and may do so again, and the rates offered to banks for depositing their money with the ECB have turned negative.
In addition it has been injecting liquidity into the system by a system of four year cheap loans to banks- in fact it is practically paying banks to lend to businesses and individuals. So far Greece has not benefited from this but this is now due to change as the review period is nearly over, In addition Greece is seeing a relaxation of capital controls which have strangled many parts of the economy which rely on imports.
They must be completely removed but with it Greece needs to move away from a cash economy. Yields have come down and they will come down again once Greece enters the Quantitative Easing system which Draghi, the head of the ECB has hinted should happen soon.
That should be helpful in normalising the situation as Greece with Greek banks also likely to benefit from the extra liquidity provided for lending purposes by the ECB in its bid to get the European economy going. But as Mario Draghi himself keeps pointing out, fiscal policy also needs to play a part as it is not clear that monetary policy alone can do it for the Eurozone as a whole. But with slower growth forecast now for the Eurozone by the IMF and others for the next couple of years Greece will need all the help it can get.
Foreign direct investment and the tourism sectors will be crucial but reforms of other sector where Greece has comparative advantage such as agriculture, transport and energy should be the focus of reform.
The Italian banking crisis is threatening to rock the foundations of the financial institutions across the EU. How bad are things? Should we expect the worse?
The Brexit vote has had an impact across Europe as it has added to concerns about the sustainability of the current status quo in the EU. The IMF has just lowered growth expectations for the Eurozone to 1.4% for this year and next on the assumption that a good trade deal can be negotiated with the UK. If not prospects will be worse.
The credit rating agency, S&P has downgraded not only the UK but also the EU as a whole due to the political and economic uncertainties created. Of course for Greece this matters. Lower EU growth is bad for trade and economic activity in the country.
The IMF worries particularly about the impact of the current uncertainty on investment and confidence. Indeed, the underlying weakness of the European economy and its banking system has now come under the spotlight .European markets have suffered more than those in the UK since the vote. The main stock exchanges across Europe, despite a rally at the end of last week have fallen by some 8% in Germany and France, 10% in Spain.
The fall in Italy was 14%. Italy's high debt to GDP ratio, its high unemployment and its inability to get growth moving again have exacerbated the fragility of its banking sector. Arguably it should have asked for a bail-out itself at the height of the Eurozone crisis or received direct funds into its banking system like Spain did. In the meantime the problems seem to have become more acute. It is estimated that some 17% or €360 billion of banking loans are non-performing, equivalent to a fifth of the Italian economy.
The Italian government wants to give support via taxpayers money but the new rules require ‘bail-ins’ which would hurt creditors which the Italian government is trying to resist. But Italy is not unique. According to the IMF European banks are carrying around $1 trillion dollars of bad debt. Some estimates put the figure even higher. So the problem is widespread and needs to be resolved.
Does the euro area need a sovereign insolvency mechanism?
Yes – absolutely. The debt problem has not gone away, in fact there is a serious overhang which is affecting the Eurozone economy’s growth prospects. In the absence of inflation that might reduce the debt burden there will have to be a process of write offs/rescheduling and massive restructuring of debt.
Alternatively the ECB can carry on hoovering up the debt through continuous QE operations and never unwinds. Remember that many countries are suffering from huge and arguably unsustainable debt to GDP ratios- not just Greece.
The Euro area’s debt to GDP ratio now stands at around 92% - within that Portugal and Ireland’ debt to GDP ratios are some 130 and 120% respectively, Italy’ at around 135%, Belgium’s at some 105% and Spain nearing 100%.
All above the 90% mark which was once considered to be the unsustainable level for debt, usually highlighting danger of default.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα η Vicky Pryce αναμένει μεγαλύτερη επιείκια για το ζήτημα του ελληνικού χρέους, εφόσον υπάρχουν και οι ανάλογες ενδείξεις ότι οι μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται, ενώ κάνει λόγο για “υπεραισιόδοξες” εκτιμήσεις εκ μέρους του ΔΝΤ και της Κομισιόν περί επιστροφής της Ελλάδας στην ανάπτυξη το 2017 και αυτό γιατί, λόγω του Brexit, παρατηρεί πως θα υπάρξει επιβράδυνση της οικονομίας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Για τη βραδυφλεγή βόμβα που απειλεί να σκάσει στην Ιταλία η επικεφαλής οικονομολόγος του CEBR σχολιάζει χαρακτηριστικά:
“Το υψηλό δημόσιο χρέος της Ιταλίας ως ποσοστό του ΑΕΠ, η υψηλή ανεργία και η αδυναμία της για επαννεκίνηση της ανάπτυξης επιδείνωσε το ήδη εύθραυστο τραπεζικό της σύστημα.”
Επισημαίνει ωστόσο πως το πρόβλημα του κρατικού χρέους είναι ευρέως διαδεδομένο σε ολόκληρη την ευρωζώνη και τονίζει πως πρέπει να λυθεί.
Τέλος, για τον ενιαίο μηχανισμό αφερεγγυότητας που απουσιάζει από την ευρωζώνη, η Vicky Pryce τάσσεται υπέρ της δημιουργίας του, υπογραμμίζοντας πως “το πρόβλημα του χρέους δεν έχει απομακρυνθεί, στην πραγματικότητα υπάρχει μία σοβαρή εκκρεμότητα που επηρεάζει τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας της ευρωζώνης”.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη της Vicky Pryce στο bankingnews.gr
Θα ήθελα το σχόλιό σας για τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία προβλέπει πως η ελληνική οικονομία αναμένεται να επιστρέψει σε τροχιά ανάπτυξης (2,7%) το 2017.
Εσείς επιβεβαιώνετε τα στοιχεία αυτά;
Είναι πιθανή η επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη τον επόμενο χρόνο;
Και τι συνέβαλε σε αυτό;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ ανέκαθεν ήταν υπεραισιόδοξοι για την ανάπτυξη στην Ελλάδα και οι εκτιμήσεις αυτές δεν είναι κάτι διαφορετικό.
Πράγματι, το 2015 αποδείχθηκε μια καλύτερη χρονιά από ό,τι περίμεναν πολλοί με μια μόνο μικρή μείωση του ΑΕΠ, χάρη - σε ένα μεγάλο βαθμό - στα έσοδα από τον τουρισμό.
Όμως τα στοιχεία για το τρέχον έτος ήδη υποδεικνύουν μια πιο απότομη πτώση από το αναμενόμενο.
Η Ελλάδα το πρώτο τρίμηνο του 2016 κατέγραψε τον πιο αργό ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρωζώνη - στην πραγματικότητα ήταν η μόνη χώρα που κατέγραψε πτώση - και κάτι τέτοιο είναι πιθανό να επαναληφθεί και στο δεύτερο τρίμηνο του 2016.
Και η επιβράδυνση που αναμένεται πλέον στην Ευρώπη ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας από το «Brexit» δεν βοηθά.
Πώς περιμένετε να λήξει το “δράμα” σε ό,τι αφορά τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους;
Ποια είναι τα βασικά σενάρια του CEBR;
Έχουν γίνει κάποιες κινήσεις για τη μείωση του βάρους του ελληνικού χρέους σε σύντομο χρονικό διάστημα, πριν ακόμα και από την επίσημη επαναδιαπραγμάτευση, ενώ έχει ήδη αναδιάρθρωση.
Η ανακοίνωση μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup στα τέλη Μαΐου περί ανταλλαγής δανείων του ΔΝΤ για δάνεια του ESM με χαμηλότερο επιτόκιο θα είναι θετική όταν ολοκληρωθεί.
Υπάρχουν φυσικά πολύ περισσότερα που μπορούν να γίνουν και τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι θα υπάρξει μια σειρά μέτρων - απόφαση για μία παράταση των ωριμάνσεων του κρατικού χρέους, επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής, μείωση των επιτοκίων - που θα έχουν στόχο τη μείωση του βάρος του χρέους ως προς το ποσοστό του ΑΕΠ.
Όμως τα πρωτογενή πλεονάσματα που απαιτούνται θα πρέπει να αναθεωρηθούν πάρα πολύ.
Κατά κάποιο τρόπο το Brexit και η μεταναστευτική κρίση, δύο ζητήματα τα οποία κλόνισαν τον πυρήνα της Ε.Ε., λειτουργούν υπέρ της Ελλάδας, καθώς το Grexit έχει φύγει από το τραπέζι, τουλάχιστον για την ώρα, για χάρη της διατήρησης της ενότητας μεταξύ των υπόλοιπων 27 κρατών-μελών, προκειμένου να αποφευχθεί μια πλήρης διάλυση.
Έτσι, αναμένουμε μεγαλύτερη επιείκεια στο μέλλον εφόσον υπάρχουν και οι ανάλογες ενδείξεις ότι οι μεταρρυθμίσεις υλοποιούνται.
Η Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα πως το ΔΝΤ θα πρέπει να εξετάσει το κατά πόσον οι απαιτήσεις του για την προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας ήταν υπερβολικές.
Ποια είναι η δική σας άποψη σε αυτό το θέμα;
Η Αθήνα πράγματι δέχθηκε ένα δάνειο με αντάλλαγμα την σκληρή λιτότητα;
Ναι, η Ελλάδα αποδέχθηκε μία πάρα πολύ δύσκολη συμφωνία από πολλές απόψεις.
Όμως θα μπορούσε να πει κανείς ότι ευθύνεται και η ίδια, λόγω της διαπραγματευτικής στάσης που τήρησε ο ΣΥΡΙΖΑ αφότου κέρδισε τις εκλογές του 2015 και γονάτισε την Ελλάδα, όταν η ΕΚΤ πάγωσε το επίπεδο στήριξης του ELA και ακολούθησαν τα capital controls.
Η Ελλάδα καθυστέρησε πολύ τις μεταρρυθμίσεις και υποτίμησε τη διαπραγματευτική θέση της τρόικας.
Όμως, η συνολική στάση του ΔΝΤ για την Ελλάδα μέχρι τώρα δεν ήταν πολύ χρήσιμη.
Το ΔΝΤ μάλλον δεν θα έπρεπε ποτέ να αναθεωρήσει το πλαίσιο και τους κανόνες του για τη συμμετοχή στο δεύτερο bailout και έκανε τα πράγματα χειρότερα, επιβάλλοντας στην Ελλάδα, με την πρόθυμη φυσικά συνεργασία των Ευρωπαίων, ένα καθεστώς λιτότητας που ήταν καταδικασμένο να αποτύχει δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο περικοπών και των φορολογικών αυξήσεων που “σκότωσε” την οικονομία.
Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι η εσωτερική υποτίμηση που υπέμεινε η Ελλάδα δεν την έκανε ιδιαίτερα ανταγωνιστική.
Στην πραγματικότητα ακόμα και τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ένα διευρυνόμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών.
Είναι σαφές ότι η απαίτηση για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% είναι ανέφικτη όσο το χρέος είναι ακόμα εκεί.
Το πρόγραμμα θα πρέπει να επανεξεταστεί και η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (ΕΤΑΑ) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Η χρηματοδότηση και οι επενδύσεις σε υποδομές είναι το κλειδί.
Τι άλλο θα μπορούσε η ΕΚΤ να κάνει για να στηρίξει την ανάκαμψη της Ελλάδας;
Η ΕΚΤ έχει για μεγάλο χρονικό διάστημα ανησυχεί ιδιαίτερα για τον αποπληθωρισμό στην Ευρώπη, τον οποίο φυσικά επηρεάζει η Ελλάδα.
Μείωσε τα επιτόκιά της, και μπορεί να το κάνει και πάλι, και υιοθέτησε αρνητικά επιτόκια αποδοχής καταθέσεων.
Επιπλέον, προσέφερε ένεση ρευστότητας με τετραετή φθηνά δάνεια στις τράπεζες.
Ουσιαστικά, σχεδόν πληρώνει τις τράπεζες για να χορηγούν δάνεια σε επιχειρήσεις και ιδιώτες.
Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα δεν έχει ωφεληθεί από αυτό, αλλά αυτό θα αλλάξει καθώς η περίοδος αξιολόγησης είναι στο τέλος της.
Επίσης, η Ελλάδα βλέπει μια χαλάρωση στους κεφαλαιακούς ελέγχους που έχουν στραγγαλίσει πολλά τμήματα της οικονομίας που στηρίζονται στις εισαγωγές.
Θα πρέπει να γίνει πλήρης άρση, αλλά με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα στερεύσει από μετρητά.
Οι αποδόσεις έχουν υποχωρήσει και θα υποχωρήσουν περαιτέρω όταν η Ελλάδα συμμετάσχει στο Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης της ΕΚΤ, κάτι το οποίο υπαινιχθεί ο Ντράγκι ότι θα συμβεί σύντομα.
Αυτό θα πρέπει να βοηθήσει την ομαλοποίηση της κατάστασης, καθώς οι ελληνικές τράπεζες είναι πιθανό να ωφεληθούν από την επιπλέον ρευστότητα που θα δοθεί για λόγους δανειοδότησης από την ΕΚΤ στην προσπάθειά της να επανεκκινηθεί η οικονομία της Ευρώπης.
Ο ίδιος ο Mario Draghi συνεχίζει να επισημαίνει πως η δημοσιονομική πολιτική χρειάζεται να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο, καθώς από μόνη της η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να λύσει τα οικονομικά προβλήματα στην ευρωζώνη.
Οι προβλέψεις του ΔΝΤ για πιο αργό ρυθμό ανάπτυξης στην ευρωζώνη για τα επόμενα δύο χρόνια, υποδεικνύουν ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί όλη τη βοήθεια που μπορεί να λάβει.
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις και ο τουρισμός θα είναι ζωτικής σημασίας, αλλά και οι μεταρρυθμίσεις σε άλλους τομείς όπου η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως η γεωργία, οι μεταφορές και η ενέργεια θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο.
Η ιταλική τραπεζική κρίση εξελίσσεται σε βόμβα που απειλεί να σκάσει, προκαλώντας σοκ στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρώπης.
Πόσο άσχημα είναι τα πράγματα;
Θα πρέπει να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα;
Το δημοψήφισμα για το Brexit είχε αντίκτυπο σε όλη την Ευρώπη, καθώς προστέθηκε στις ανησυχίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του σημερινού status quo της Ε.Ε.
Το ΔΝΤ υποβάθμισε τις εκτιμήσεις του για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη στο 1,4% για το τρέχον έτος και το επόμενο, βασιζόμενο στην υπόθεση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να κλείσει μια καλή εμπορική συμφωνία με την Ένωση.
Εάν όχι (σ.σ. μία τέτοια συμφωνία δεν επιτευχθεί) οι προοπτικές θα είναι χειρότερες.
Ο οίκος αξιολόγησης S&P υποβάθμισε όχι μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και την ΕΕ στο σύνολό της, λόγω των πολιτικών και οικονομικών αβεβαιοτήτων που έχουν δημιουργηθεί.
Φυσικά και για την Ελλάδα αυτό που έχει σημασία.
Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης στην Ευρώπη είναι αρνητικοί για το εμπόριο και την οικονομική δραστηριότητα.
Το ΔΝΤ ανησυχεί ιδιαίτερα για τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η περίοδος αβεβαιότητας στις επενδύσεις και την εμπιστοσύνη.
Πράγματι, η βασική αδυναμία της ευρωπαϊκής οικονομίας και το τραπεζικό της σύστημα έχει πλέον έρθει στο προσκήνιο.
Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές έχουν “χτυπηθεί” περισσότερο από το χρηματιστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου λόγω του δημοψηφίσματος.
Τα κυριότερα χρηματιστήρια της Ευρώπης, παρά το ράλι στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, κατέγραψαν πτώση κατά περίπου 8% στη Γερμανία και τη Γαλλία, και κατά 10% στην Ισπανία.
Η πτώση στην Ιταλία έφτασε το 14%.
Το υψηλό δημόσιο χρέος της Ιταλίας ως ποσοστό του ΑΕΠ, η υψηλή ανεργία και η αδυναμία της για επαννεκίνηση της ανάπτυξης επιδείνωσε το ήδη εύθραυστο τραπεζικού της σύστημα.
Αναμφισβήτητα θα έπρεπε να ζητήσει η ίδια bailout στο αποκορύφωμα της κρίσης της Ευρωζώνης ή να έχει λάβει απευθείας κεφάλαια στις τράπεζές της όπως έκανε η Ισπανία.
Σε αυτό το διάστημα, τα προβλήματα διογκώθηκαν.
Εκτιμάται ότι ένα 17% ή 360 δισεκατομμύρια ευρώ από τα τραπεζικά δάνεια είναι μη εξυπηρετούμενα, ποσοστό που ισοδυναμεί με το ένα πέμπτο της ιταλικής οικονομίας.
Η ιταλική κυβέρνηση θέλει να στηρίξει τις τράπεζες μέσω των χρημάτων των φορολογουμένων, αλλά οι νέοι κανόνες απαιτούν bail-in, κάτι που θα βλάψει τους πιστωτές και είναι αυτό στο οποίο η ιταλική κυβέρνηση προσπαθεί να αντισταθεί.
Όμως η Ιταλία δεν είναι μοναδική.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι ευρωπαϊκές τράπεζες κατέχουν περίπου 1.000 δισεκατομμύρια δολάρια σε επισφαλείς απαιτήσεις.
Ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό ακόμη υψηλότερα.
Επομένως, το πρόβλημα είναι ευρέως διαδεδομένο και πρέπει να λυθεί.
Η ευρωζώνη χρειάζεται έναν ενιαίο μηχανισμό αφερεγγυότητας;
Ναι, φυσικά.
Το πρόβλημα του χρέους δεν έχει απομακρυνθεί, στην πραγματικότητα υπάρχει μία σοβαρή εκκρεμότητα που επηρεάζει τις προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας της ευρωζώνης.
Η απουσία πληθωρισμού που θα μπορούσε να μειώσει το βάρος του χρέους, θα πρέπει να υπάρχει μια διαδικασία διαγραφής ή αναδιάρθρωσης του χρέους.
Εναλλακτικά, η ΕΚΤ μπορεί να “απορροφά” το χρέος μέσω του προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης.
Να θυμάστε ότι πολλές χώρες υποφέρουν από τεράστια και, αναμφισβήτητα, μη βιώσιμα χρέη ως προς το ΑΕΠ - όχι μόνο η Ελλάδα.
Η ευρωζώνη έχει χρέος 92% του ΑΕΠ της.
Σε αυτό υπολογίζεται και το χρέος της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας των οποίων το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι περίπου 130% και 120%, αντίστοιχα, της Ιταλίας γύρω στο 135%, του Βελγίου περίπου στο 105% και της Ισπανίας πλησιάζει το 100%.
Όλα υπερβαίνουν το 90% που κάποτε θεωρούνταν μη βιώσιμα επίπεδα χρέους, και συνήθως αναδείκνυαν τον κίνδυνο αθέτησης των πληρωμών.
Διαβάστε τη συνέντευξη της Vicky Pryce στα αγγλικά:
I’d like to get your reaction to some the data that has been released recently from the European Commission. Commission forecasts Greek GDP growth at 2.7% for 2017. Are you expecting figures like this? Is this your possibility? And what led to this?
The Commission and the IMF have always been overoptimistic about growth in Greece and this is no different now.
True 2015 proved to be a better year than many expected with only a small drop in GDP thanks into a large measure to record tourist receipts but this year's data already suggest a sharper decline than anticipated.
Greece in Q1 2016 was the slowest growing economy in the Eurozone- in fact the only one registering a decline- and this is likely to have been repeated in Q2.
And the slowdown now expected in Europe as a result of the uncertainty created by ‘Brexit’ will not help.
How do you expect the Greek debt issue drama to end? What are the potential scenarios for Greek debt relief?
Τhere have already been moves to reduce the burden of the Greek debt in the short term even before a proper debt renegotiation and restructuring has taken place.
The announcement after the Eurogroup meeting in late May of the intended swapping of more costly IMF loans for ESM loans carrying a lower interest rate should be helpful once it is completed. There is of course much more that can be done and the hints are that there will be a series of measures including a move to longer maturities, longer 'holidays' before any payments are made, a further cut in rates, all aimed at reducing the burden of the debt as a percentage of GDP.
But the current primary surpluses demanded on Greece will have to be reviewed too. In a way Brexit and the migration crisis, both of which have rocked the EU to its core are in Greece’s favour as ‘Grexit’ off the table, at least for now, for the sake of preserving unity among the other 27 members and avoiding a complete breakup from taking place.
So expect a bit more leniency in the future as long as there is evidence of reforms being implemented.
Christine Lagarde said that the IMF should reassess its harsh demands on the Greek program. What’s your opinion? Did Athens accept harsh austerity as a bailout deal?
Yes, Greece accepted too tough a deal but in many ways it brought it on to itself by its negotiating stance after the Syriza win in 2015 which brought Greece to its knees once the ECB froze its support to the Greek banking system and capital controls had to be introduced that summer. Greece had been very slow to reform and misjudged the bargaining position of the ‘troika’. But the overall IMF position on Greece until now has not been helpful.
The IMF should probably never have bent its own rules to participate in the second bail-out and then it made matters worse by imposing on Greece, with the willing of course cooperation of the Europeans, an austerity regime that was bound to backfire creating a vicious cycle of cuts and tax increases that killed the economy. It is now widely acknowledged that the internal devaluation that Greece had to endure has failed to make Greece particularly more competitive. In fact and the latest data suggest a widening again in its current account deficit. Something has to give. Clearly the requirement of a primary surplus of 3.5% ad infinitum is undeliverable while the debt is still there.
The programme need to be looked again and the emphasis needs to be on growth with more EBRD and EIB involvement. Availability of finance and spending on infrastructure are key.
What else could the ECB do to support the recovery of Greece?
The ECB has for a considerable period now been particularly concerned about the deflation in Europe which of course has been acute in Greece. It had lowered its main interest rates, and may do so again, and the rates offered to banks for depositing their money with the ECB have turned negative.
In addition it has been injecting liquidity into the system by a system of four year cheap loans to banks- in fact it is practically paying banks to lend to businesses and individuals. So far Greece has not benefited from this but this is now due to change as the review period is nearly over, In addition Greece is seeing a relaxation of capital controls which have strangled many parts of the economy which rely on imports.
They must be completely removed but with it Greece needs to move away from a cash economy. Yields have come down and they will come down again once Greece enters the Quantitative Easing system which Draghi, the head of the ECB has hinted should happen soon.
That should be helpful in normalising the situation as Greece with Greek banks also likely to benefit from the extra liquidity provided for lending purposes by the ECB in its bid to get the European economy going. But as Mario Draghi himself keeps pointing out, fiscal policy also needs to play a part as it is not clear that monetary policy alone can do it for the Eurozone as a whole. But with slower growth forecast now for the Eurozone by the IMF and others for the next couple of years Greece will need all the help it can get.
Foreign direct investment and the tourism sectors will be crucial but reforms of other sector where Greece has comparative advantage such as agriculture, transport and energy should be the focus of reform.
The Italian banking crisis is threatening to rock the foundations of the financial institutions across the EU. How bad are things? Should we expect the worse?
The Brexit vote has had an impact across Europe as it has added to concerns about the sustainability of the current status quo in the EU. The IMF has just lowered growth expectations for the Eurozone to 1.4% for this year and next on the assumption that a good trade deal can be negotiated with the UK. If not prospects will be worse.
The credit rating agency, S&P has downgraded not only the UK but also the EU as a whole due to the political and economic uncertainties created. Of course for Greece this matters. Lower EU growth is bad for trade and economic activity in the country.
The IMF worries particularly about the impact of the current uncertainty on investment and confidence. Indeed, the underlying weakness of the European economy and its banking system has now come under the spotlight .European markets have suffered more than those in the UK since the vote. The main stock exchanges across Europe, despite a rally at the end of last week have fallen by some 8% in Germany and France, 10% in Spain.
The fall in Italy was 14%. Italy's high debt to GDP ratio, its high unemployment and its inability to get growth moving again have exacerbated the fragility of its banking sector. Arguably it should have asked for a bail-out itself at the height of the Eurozone crisis or received direct funds into its banking system like Spain did. In the meantime the problems seem to have become more acute. It is estimated that some 17% or €360 billion of banking loans are non-performing, equivalent to a fifth of the Italian economy.
The Italian government wants to give support via taxpayers money but the new rules require ‘bail-ins’ which would hurt creditors which the Italian government is trying to resist. But Italy is not unique. According to the IMF European banks are carrying around $1 trillion dollars of bad debt. Some estimates put the figure even higher. So the problem is widespread and needs to be resolved.
Does the euro area need a sovereign insolvency mechanism?
Yes – absolutely. The debt problem has not gone away, in fact there is a serious overhang which is affecting the Eurozone economy’s growth prospects. In the absence of inflation that might reduce the debt burden there will have to be a process of write offs/rescheduling and massive restructuring of debt.
Alternatively the ECB can carry on hoovering up the debt through continuous QE operations and never unwinds. Remember that many countries are suffering from huge and arguably unsustainable debt to GDP ratios- not just Greece.
The Euro area’s debt to GDP ratio now stands at around 92% - within that Portugal and Ireland’ debt to GDP ratios are some 130 and 120% respectively, Italy’ at around 135%, Belgium’s at some 105% and Spain nearing 100%.
All above the 90% mark which was once considered to be the unsustainable level for debt, usually highlighting danger of default.
Αθηνά Δημητρακοπούλου
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών