Σε αδιέξοδο η Ευρωπαϊκή Ένωση γιατί τελειώνουν τα χρήματα στην Ουκρανία την άνοιξη του 2026 - Η Ιταλία στηρίζει το Βέλγιο στην αντίθεσή του προς το σχέδιο της ΕΕ να διαθέσει 210 δισ. ευρώ από τα παγωμένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας στην Ουκρανία
Συναγερμό σήμανε η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Εurostat), με επιστολή της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ενδεχόμενη κρίση χρέους σε Γαλλία και Ιταλία εξαιτίας της συμμετοχής τους στο δάνειο των 210 δισ. ευρώ στην Ουκρανία.
Η Eurostat εξήγησε στην επιστολή της ότι οι χρηματοπιστωτικές εγγυήσεις που στηρίζουν το δάνειο των 210 δισ. ευρώ, το οποίο υποστηρίζεται από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στο Βέλγιο, θα ταξινομηθούν με βάση τις ευρωπαϊκές πρακτικές ως «ενδεχόμενες υποχρεώσεις» (contingent liabilities).
Το μέτωπο Ιταλίας και Βελγίου με ισχυρό veto
Την ίδια ώρα, η Ιταλία στηρίζει το Βέλγιο στην αντίθεσή του προς το σχέδιο της ΕΕ να διαθέσει 210 δισ. ευρώ από τα παγωμένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο που αποκάλυψε το Politico την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2025.
Η παρέμβαση της Ρώμης — της τρίτης μεγαλύτερης χώρας της ΕΕ σε πληθυσμό και σε δύναμη ψήφου — λιγότερο από μία εβδομάδα πριν από μια κρίσιμη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, υπονομεύει τις ελπίδες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να οριστικοποιήσει μια συμφωνία για το σχέδιο.
Η Επιτροπή πιέζει τα κράτη-μέλη να φτάσουν σε συμφωνία στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 18-19 Δεκεμβρίου, ώστε τα δισεκατομμύρια των ρωσικών assets που βρίσκονται στον οργανισμό Euroclear στο Βέλγιο να μπορέσουν να αποδεσμευτούν για να στηρίξουν την κατεστραμμένη από τον πόλεμο ουκρανική οικονομία.
Η κυβέρνηση του Βελγίου αντιστέκεται λόγω των φόβων ότι θα κληθεί να αποπληρώσει ολόκληρο το ποσό αν η Ρωσία καταφέρει να ανακτήσει τα χρήματα, αλλά μέχρι τώρα δεν είχε έναν ισχυρό σύμμαχο ενόψει της συνόδου του Δεκεμβρίου.
Αυτό αλλάζει καθώς η Ιταλία ανατρεπει τις διπλωματικές ισορροπίες, συντασσόμενη μαζί με το Βέλγιο, τη Μάλτα και τη Βουλγαρία σε ένα κείμενο που καλεί την Επιτροπή να εξετάσει εναλλακτικές λύσεις αντί της χρήσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για να στηριχθεί η Ουκρανία τα επόμενα χρόνια.
Απαίτηση να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο - Σχέδιο Β' για κοινό δανεισμό
Οι τέσσερις χώρες αναφέρουν ότι «καλούν την Επιτροπή και το Συμβούλιο να συνεχίσουν να εξερευνούν και να συζητούν εναλλακτικές επιλογές που να συνάδουν με το ενωσιακό και διεθνές δίκαιο, με προβλέψιμες παραμέτρους και σημαντικά μικρότερους κινδύνους, για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας, βασιζόμενοι σε έναν μηχανισμό δανεισμού της ΕΕ ή σε ενδιάμεσες λύσεις».
Οι τέσσερις χώρες αναφέρονται στο Σχέδιο Β’ , δηλαδή την έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, η ιδέα αυτή έχει τα δικά της προβλήματα.
Οι επικριτές σημειώνουν ότι θα αυξήσει το ήδη υψηλό χρέος της Ιταλίας και της Γαλλίας (με παρόμοιο τρόπο ίσως και πιο επαχθή από την παροχή εγγυήσεων) και απαιτεί ομοφωνία — γεγονός το οποίο σημαίνει ότι μπορεί να ασκηθεί veto από τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Viktor Orbán, ο οποίος διατηρεί στενές σχέσεις με το Κρεμλίνο.
Οι τέσσερις χώρες — ακόμη και αν προστεθούν η Ουγγαρία και η Σλοβακία που αντιστέκονται στην αντιρωσική υστερία — δεν θα μπορούσαν να σχηματίσουν μειοψηφία αποκλεισμού, αλλά η δημόσια κριτική τους υπονομεύει τις ελπίδες της Επιτροπής να επιτύχει πολιτική συμφωνία την επόμενη εβδομάδα.
Παρότι η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Giorgia Meloni, έχει πάντοτε υποστηρίξει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ο κυβερνητικός συνασπισμός που ηγείται είναι διχασμένος σχετικά με τη στήριξη της Ουκρανίας.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Matteo Salvini, έχει υιοθετήσει φιλορωσική στάση και έχει εγκρίνει το σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Προβληματισμός για το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που επέβαλε η Κομισιόν
Σε μια ακόμη κριτική, οι τέσσερις χώρες εξέφρασαν σκεπτικισμό σχετικά με την πρόθεση της Επιτροπής να επικαλεστεί εξουσίες έκτακτης ανάγκης για την αναμόρφωση των ισχυουσών κυρώσεων και τη μακροχρόνια διατήρηση του παγώματος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Παρά το ότι ψήφισαν υπέρ της κίνησης για να διατηρηθεί η ενότητα της ΕΕ, ανέφεραν ότι παραμένουν επιφυλακτικοί ως προς το να προχωρήσουν έπειτα στη χρήση των ίδιων των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
«Αυτή η ψήφος δεν προδικάζει σε καμία περίπτωση την απόφαση σχετικά με τη πιθανή χρήση των ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων, η οποία πρέπει να ληφθεί σε επίπεδο ηγετών», έγραψαν οι τέσσερις χώρες.
Ο νομικός μηχανισμός για το μακροπρόθεσμο πάγωμα έχει στόχο να περιορίσει την πιθανότητα οι φιλορωσικές χώρες στην Ευρώπη, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, να επιστρέψουν τα «παγωμένα» κεφάλαια στη Ρωσία.
Αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι αυτή η λύση μειώνει τις πιθανότητες του Κρεμλίνου να απελευθερώσει τα περιουσιακά του στοιχεία ως μέρος μιας μεταπολεμικής ειρηνευτικής συμφωνίας — και επομένως ενισχύει το ξεχωριστό σχέδιο της ΕΕ να αξιοποιήσει αυτά τα χρήματα.
Ωστόσο, οι τέσσερις χώρες έγραψαν ότι η νομική αυτή ρήτρα «συνεπάγεται πολύ εκτεταμένες νομικές, οικονομικές, διαδικαστικές και θεσμικές συνέπειες που ενδέχεται να υπερβούν κατά πολύ αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση».
Τα έσοδα από τους τόκους
Ο φόβος για το χρέος και οι εγγυήσεις - Λύση οι λογιστικές αλχημείες
Η Γαλλία και η Ιταλία έλαβαν επιβεβαίωση ότι η συμμετοχή τους στο νέο πιστωτικό πακέτο της ΕΕ που στηρίζει την Ουκρανία δεν θα επηρεάσει τα επίπεδα του εθνικού τους χρέους, αναφέρει το Politico σε δημοσίευμά του, προκειμένου να μην προκληθεί … τρόμος στο οικονομικό επιτελείο των δύο μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών αλλά και πολιτικός σάλος για το οικονομικό κόστος της... Ρωσοφοβίας.
Αυτό σημαίνει ότι οι εγγυήσεις θα εμφανιστούν στα στατιστικά του χρέους των χωρών μόνο εάν οι εγγυήσεις ενεργοποιηθούν.
Δεν πρόκειται για απίθανο σενάριο καθώς όποια μορφή να έχει η μελλοντική συμφωνία με την Ουκρανία σίγουρα θα περιλαμβάνει επιστροφή των κλαπέντων ρωσικών assets.
Ήδη, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έχει καταθέσει στα εγχώρια δικαστήρια αγωγή κατά του βελγικού οργανισμού Euroclear όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των assets.
Η προσωρινή διαβεβαίωση δεν αντιμετωπίζει τις βάσιμες ανησυχίες σε Παρίσι και Ρώμη ότι η υπογραφή της συμφωνίας θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και να αυξήσει το κόστος δανεισμού.
Για την Γαλλία και την Ιταλία αυτό είναι κρίσιμο, καθώς οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν το πακέτο δανείου την επόμενη εβδομάδα, το οποίο θα καθορίσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ουκρανίας το 2026.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη διάχυση του κινδύνου σε όλα τα κράτη-μέλη ώστε να εξασφαλιστεί το «δάνειο επανορθώσεων» 210 δισ. ευρώ σε περίπτωση που η Ρωσία καταφέρει να ανακτήσει τα παγωμένα κεφάλαιά της που βρίσκονται στον οργανισμό Euroclear.
Η επιστολή της Eurostat τονίζει ότι καμία από τις προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να μεταφέρουν οικονομική ευθύνη στα κράτη-μέλη «δεν θα πληρούνταν».
Το πραγματικό βάρος των εγγυήσεων θα το αναλάβει – υποτίθεται - η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – αυτή όμως δεν αντιπροσωπεύει κάποια κρατική οντότητα, και οι διεκδικήσεις θα αφορούν ακριβώς τα κράτη μέλη που παρείχαν τις εγγυήσεις.
Η Γερμανία αναμένεται αρχικά να παράσχει το μεγαλύτερο μερίδιο των εγγυήσεων – πάνω από 52 δισ. ευρώ.
Το ποσό αυτό μπορεί να αυξηθεί, καθώς η Ουγγαρία έχει ήδη αρνηθεί να συμμετάσχει στον μηχανισμό.
Το Βέλγιο έχει επίσης διατηρήσει τη θέση του, ζητώντας ευρύτερες εγγυήσεις ασφαλείας έναντι πιθανών ρωσικών αντιποίνων.
Η Eurostat περιέγραψε αόριστα τον κίνδυνο ενεργοποίησης των εγγυήσεων ως «ένα σύνθετο γεγονός χωρίς εμφανή πιθανότητα» να αποφευχθεί η πολιτική κρίση στο εσωτερικό της Ευρώπης.
Χρηματοδοτική στήριξη για την Ουκρανία
Το χρηματοδοτικό πακέτο των 210 δισ. ευρώ αποτελεί βασικό μέρος του μακροπρόθεσμου σχεδίου στήριξης της Ουκρανίας, το οποίο αποσκοπεί στη διατήρηση του στρατού και της οικονομίας της σε περίπτωση παρατεταμένου πολέμου.
Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην ΕΕ, κυρίως στον Euroclear, αποτελούν το κύριο οικονομικό θεμέλιο του μηχανισμού, αλλά το καθεστώς τους εξαρτάται από τις αποφάσεις για τις κυρώσεις της ΕΕ.
Η Ουγγαρία και η Σλοβακία - να σημειωθεί - έχουν επανειλημμένα μπλοκάρει ή απειλήσει να μπλοκάρουν κυρώσεις.
Οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν τον μηχανισμό στη σύνοδο κορυφής της επόμενης εβδομάδας.
Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοδοτική στήριξη της Ουκρανίας το 2026.
Ουγγαρία: Παράνομο το επ’ αόριστον «πάγωμα» των ρωσικών assets
Η Ουγγαρία διαμαρτύρεται κατά της «παράνομης» -όπως την χαρακτήρισε-κίνησης, που σχεδιάζουν οι κυβερνήσεις της ΕΕ για πάγωμα επ' αόριστον ρωσικών περιουσιακών στοιχείων με τη μέθοδο της ψηφοφορίας με ενισχυμένη πλειοψηφία.
Τα παραπάνω έγραψε στις 12 Δεκεμβρίου 2025 ο πρωθυπουργός Viktor Orban στη σελίδα του στο Facebook.
«Οι Βρυξέλλες θα διαβούν σήμερα τον Ρουβίκωνα με την έναρξη της διαδικασίας γραπτής ψηφοφορίας, η οποία θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στην ΕΕ. Η Ουγγαρία διαμαρτύρεται κατά της απόφασης και θα κάνει ό,τι μπορεί για να επαναφέρει μια νόμιμη κατάσταση».
Μια συμφωνία για το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων επ' αόριστον θα απομάκρυνε τους κινδύνους για το σχέδιο να χρησιμοποιηθούν αυτά για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, καθώς οι φίλα προσκείμενες στη Μόσχα Ουγγαρία και Σλοβακία δεν θα είχαν πλέον τη δυνατότητα να ασκούν κάθε έξι μήνες veto στην παράταση του παγώματος, όπως συμβαίνει σήμερα.
Εμπόδια στην επίτευξη συμφωνίας
Τα περισσότερα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στο Βέλγιο, του οποίου η κυβέρνηση αντιτίθεται στη χρήση τους λόγω υψηλών κινδύνων και ενδεχόμενων επιπλοκών για τη διαδικασία ειρήνευσης.
Νωρίτερα, ο Γερμανός καγκελάριος Friedrich Merz επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες για να πείσει τον Βέλγο πρωθυπουργό Bart De Wever να στηρίξει την πρωτοβουλία, αλλά μετεστράφη η θέση της βελγικής κυβέρνησης κατά τη διάρκεια ενός δείπνου εργασίας με την Ursula von der Leyen.
Η Γαλλία δήλωσε, επίσης, ότι δεν είναι διατεθειμένη να συμπεριλάβει τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται σε γαλλικές ιδιωτικές τράπεζες, αξίας περίπου 18 δισ. ευρώ, στο σχεδιαζόμενο δάνειο στην Ουκρανία.
Το κύριο βάρος των εγγυήσεων θα πέσει στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία:
• Γερμανία: περίπου 51,3 δισ. ευρώ
• Γαλλία: 34 δισ. ευρώ
• Ιταλία: 25,1 δισ. ευρώ
Αχαρτογράφητο νομικό έδαφος
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εισέλθει σε αχαρτογράφητο νομικό έδαφος με το προτεινόμενο «δάνειο επανορθώσεων» για την Ουκρανία, δήλωσαν νομικοί και ακαδημαϊκοί, γεγονός που καθιστά δύσκολο να προβλεφθεί το αποτέλεσμα οποιασδήποτε νομικής προσφυγής.
Το δάνειο στοχεύει στη συγκέντρωση 90 δισ. ευρώ (105 δισ. δολαρίων) το 2026 και το 2027, για να βοηθήσει την Ουκρανία να αμυνθεί απέναντι στη Ρωσία.
Οι δυτικές δυνάμεις «πάγωσαν» τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας λίγο μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ουκρανίας το 2022.
Από τα 300 δισ. ευρώ (350 δισ. δολάρια) ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, περίπου 210 δισ. ευρώ βρίσκονται στην Ευρώπη, κυρίως στο Βέλγιο όπου τηρούνται από το κεντρικό αποθετήριο τίτλων Euroclear.
Ποιες είναι οι αντιρρήσεις του Βελγίου
• Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Bart De Wever φοβάται ότι θα «θαφτεί σε δικαστικές προσφυγές» τις οποίες θα εκκινήσει - όπως έχει δικαίωμα - η ρωσική ομοσπονδία.
• Έχει επανειλημμένα εκφράσει ανησυχία ότι οι Βρυξέλλες μπορεί να υποχρεωθούν να αποζημιώσουν τη Ρωσία σε περίπτωση επιτυχούς προσφυγής και θέλει όλα τα κράτη της ΕΕ να συμμετέχουν.
• Επιπλέον, ανησυχεί για τη ρευστότητα σε περίπτωση που η Euroclear χρειαστεί να διευθετήσει μια τυχόν απαίτηση γρήγορα, και θεωρεί ότι τα κράτη της ΕΕ πρέπει να καλύψουν από κοινού τυχόν νομικά έξοδα.
• Για να διαμοιραστεί ο κίνδυνος ρωσικών αντιποίνων, το Βέλγιο θέλει επίσης και άλλες χώρες της G7 που κατέχουν ρωσικά κρατικά στοιχεία — όπως η Βρετανία, ο Καναδάς ή η Ιαπωνία — να αντιγράψουν το ευρωπαϊκό σχήμα.
• Το Βέλγιο φοβάται ότι η Ρωσία θα υλοποιήσει τις απειλές της να στοχοποιήσει εταιρείες και ιδιώτες σε φιλικές δικαιοδοσίες.
Ποιοι ενδέχεται να προσβάλλουν νομικά το «δάνειο αποζημιώσεων»;
• Η Ρωσία,
• Το Βέλγιο,
• Ο οργανισμός Euroclear.
Πώς και πού θα μπορούσε να κατατεθεί μια νομική προσφυγή;
• Η Ρωσία θα μπορούσε να καταθέσει προσφυγή στο Ευρωπαικό Δικαστήριο - European Court of Justice (ECJ).
Το προηγούμενο δημιουργήθηκε το 2021, όταν το δικαστήριο αποφάσισε ότι τρίτη χώρα μπορεί να προσβάλει νομικά κυρώσεις ενώπιον του ECJ.
• Η Ρωσία θα μπορούσε να επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει μια συνθήκη επενδύσεων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Βελγίου και Σοβιετικής Ένωσης, που υπογράφηκε το 1989.
• Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, ακόμη και ως κρατικός φορέας, μπορεί να θεωρηθεί επενδυτής με βάση τη διατύπωση της συνθήκης. Θα οριζόταν πρώτα μια κοινή επιτροπή που εκπροσωπεί τις δύο πλευρές για να εξετάσει την αξίωση, ακολουθούμενη από ένα διαιτητικό δικαστήριο με συμμετοχή επιδιαιτητή από τρίτη χώρα.
• Η υπόθεση θα μπορούσε να κλιμακωθεί στο διαιτητικό δικαστήριο της Στοκχόλμης ή στον ΟΗΕ.
• Το Βέλγιο και ο Euroclear θα μπορούσαν να καταθέσουν προσφυγές σε βελγικό δικαστήριο ή απευθείας στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
• Οποιαδήποτε αξίωση σχετικά με το «δάνειο επανορθώσεων» δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία του Διεθνές Δικαστηρίου στη Χάγη (International Court of Justice) και η Ρωσία δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του.
Οι νομικές προσφυγές διαρκούν χρονιά; Πώς θα επηρεάζεται το δανειο;
• Μια νομική προσφυγή δεν θα μπλοκάρει τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων όσο οι διαδικασίες βρίσκονται σε εξέλιξη.
• Στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. (ECJ), η μέση διάρκεια προσφυγής και έφεσης υπερβαίνει τα τρία χρόνια.
• Το όριο για την έγκριση προσωρινής διαταγής στο ECJ είναι πολύ υψηλό — περιγράφεται ως «δρακόντειο» από έναν νομικό ειδικό — και απαιτεί ανεξάρτητα στοιχεία και έρευνα.
Τι λένε οι νομικοί για τη βασιμότητα της δικαστικής διεκδίκησης
• Οι νομικοί ειδικοί λένε ότι η Επιτροπή έχει εισέλθει σε άνευ προηγουμένου έδαφος, γεγονός που καθιστά την έκβαση οποιασδήποτε πιθανής προσφυγής δύσκολο να προβλεφθεί.
• Οι ειδικοί θεωρούν ότι το Βέλγιο ή ο Euroclear θα είχαν ισχυρότερη νομική βάση από τη Ρωσία για να επιχειρηματολογήσουν κατά του δανείου αποζημιώσεων.
Ωστόσο, σε ζητήματα κυρώσεων, το ECJ τείνει να υποστηρίζει τα μέτρα εξωτερικής πολιτικής.
• Η ΕΕ έχει προσέξει να αποφύγει την άμεση απαλλοτρίωση, και το σχέδιο της Επιτροπής είναι να δανειστεί έναντι των χρηματικών υπολοίπων από εξοφλημένους τίτλους που τηρούνται σε λογαριασμούς της Euroclear.
• Ο πόλεμος της Μόσχας έχει κριθεί παράνομος από διεθνή δικαστήρια επειδή αποτέλεσε απρόκλητη επίθεση.
Η Ρωσία δεν θα μπορούσε να προσβάλει τη δικαιολόγηση της ΕΕ για την ακινητοποίηση των περιουσιακών στοιχείων ως αντίμετρο.
• Επιπλέον, ο μηχανισμός είναι προσωρινός και αναστρέψιμος εάν η Ρωσία σταματήσει τον πόλεμο.
• Ο ισχυρισμός της Ρωσίας ότι τα περιουσιακά στοιχεία έχουν κατασχεθεί δεν έχει «ωριμάσει». Οι κυρώσεις υπερισχύουν των εμπορικών συμβάσεων και θα προέκυπτε το ερώτημα εάν τα περιουσιακά στοιχεία είχαν στην πραγματικότητα απαλλοτριωθεί ή παραμένουν θεωρητικά διαθέσιμα.
www.bankingnews.gr
Η Eurostat εξήγησε στην επιστολή της ότι οι χρηματοπιστωτικές εγγυήσεις που στηρίζουν το δάνειο των 210 δισ. ευρώ, το οποίο υποστηρίζεται από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στο Βέλγιο, θα ταξινομηθούν με βάση τις ευρωπαϊκές πρακτικές ως «ενδεχόμενες υποχρεώσεις» (contingent liabilities).
Το μέτωπο Ιταλίας και Βελγίου με ισχυρό veto
Την ίδια ώρα, η Ιταλία στηρίζει το Βέλγιο στην αντίθεσή του προς το σχέδιο της ΕΕ να διαθέσει 210 δισ. ευρώ από τα παγωμένα κρατικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο που αποκάλυψε το Politico την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2025.
Η παρέμβαση της Ρώμης — της τρίτης μεγαλύτερης χώρας της ΕΕ σε πληθυσμό και σε δύναμη ψήφου — λιγότερο από μία εβδομάδα πριν από μια κρίσιμη συνάντηση των ηγετών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, υπονομεύει τις ελπίδες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να οριστικοποιήσει μια συμφωνία για το σχέδιο.
Η Επιτροπή πιέζει τα κράτη-μέλη να φτάσουν σε συμφωνία στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 18-19 Δεκεμβρίου, ώστε τα δισεκατομμύρια των ρωσικών assets που βρίσκονται στον οργανισμό Euroclear στο Βέλγιο να μπορέσουν να αποδεσμευτούν για να στηρίξουν την κατεστραμμένη από τον πόλεμο ουκρανική οικονομία.
Η κυβέρνηση του Βελγίου αντιστέκεται λόγω των φόβων ότι θα κληθεί να αποπληρώσει ολόκληρο το ποσό αν η Ρωσία καταφέρει να ανακτήσει τα χρήματα, αλλά μέχρι τώρα δεν είχε έναν ισχυρό σύμμαχο ενόψει της συνόδου του Δεκεμβρίου.
Αυτό αλλάζει καθώς η Ιταλία ανατρεπει τις διπλωματικές ισορροπίες, συντασσόμενη μαζί με το Βέλγιο, τη Μάλτα και τη Βουλγαρία σε ένα κείμενο που καλεί την Επιτροπή να εξετάσει εναλλακτικές λύσεις αντί της χρήσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για να στηριχθεί η Ουκρανία τα επόμενα χρόνια.
Απαίτηση να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο - Σχέδιο Β' για κοινό δανεισμό
Οι τέσσερις χώρες αναφέρουν ότι «καλούν την Επιτροπή και το Συμβούλιο να συνεχίσουν να εξερευνούν και να συζητούν εναλλακτικές επιλογές που να συνάδουν με το ενωσιακό και διεθνές δίκαιο, με προβλέψιμες παραμέτρους και σημαντικά μικρότερους κινδύνους, για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας, βασιζόμενοι σε έναν μηχανισμό δανεισμού της ΕΕ ή σε ενδιάμεσες λύσεις».
Οι τέσσερις χώρες αναφέρονται στο Σχέδιο Β’ , δηλαδή την έκδοση κοινού χρέους της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, η ιδέα αυτή έχει τα δικά της προβλήματα.
Οι επικριτές σημειώνουν ότι θα αυξήσει το ήδη υψηλό χρέος της Ιταλίας και της Γαλλίας (με παρόμοιο τρόπο ίσως και πιο επαχθή από την παροχή εγγυήσεων) και απαιτεί ομοφωνία — γεγονός το οποίο σημαίνει ότι μπορεί να ασκηθεί veto από τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, Viktor Orbán, ο οποίος διατηρεί στενές σχέσεις με το Κρεμλίνο.
Οι τέσσερις χώρες — ακόμη και αν προστεθούν η Ουγγαρία και η Σλοβακία που αντιστέκονται στην αντιρωσική υστερία — δεν θα μπορούσαν να σχηματίσουν μειοψηφία αποκλεισμού, αλλά η δημόσια κριτική τους υπονομεύει τις ελπίδες της Επιτροπής να επιτύχει πολιτική συμφωνία την επόμενη εβδομάδα.
Παρότι η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Giorgia Meloni, έχει πάντοτε υποστηρίξει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ο κυβερνητικός συνασπισμός που ηγείται είναι διχασμένος σχετικά με τη στήριξη της Ουκρανίας.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Matteo Salvini, έχει υιοθετήσει φιλορωσική στάση και έχει εγκρίνει το σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Προβληματισμός για το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που επέβαλε η Κομισιόν
Σε μια ακόμη κριτική, οι τέσσερις χώρες εξέφρασαν σκεπτικισμό σχετικά με την πρόθεση της Επιτροπής να επικαλεστεί εξουσίες έκτακτης ανάγκης για την αναμόρφωση των ισχυουσών κυρώσεων και τη μακροχρόνια διατήρηση του παγώματος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Παρά το ότι ψήφισαν υπέρ της κίνησης για να διατηρηθεί η ενότητα της ΕΕ, ανέφεραν ότι παραμένουν επιφυλακτικοί ως προς το να προχωρήσουν έπειτα στη χρήση των ίδιων των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
«Αυτή η ψήφος δεν προδικάζει σε καμία περίπτωση την απόφαση σχετικά με τη πιθανή χρήση των ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων, η οποία πρέπει να ληφθεί σε επίπεδο ηγετών», έγραψαν οι τέσσερις χώρες.
Ο νομικός μηχανισμός για το μακροπρόθεσμο πάγωμα έχει στόχο να περιορίσει την πιθανότητα οι φιλορωσικές χώρες στην Ευρώπη, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, να επιστρέψουν τα «παγωμένα» κεφάλαια στη Ρωσία.
Αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι αυτή η λύση μειώνει τις πιθανότητες του Κρεμλίνου να απελευθερώσει τα περιουσιακά του στοιχεία ως μέρος μιας μεταπολεμικής ειρηνευτικής συμφωνίας — και επομένως ενισχύει το ξεχωριστό σχέδιο της ΕΕ να αξιοποιήσει αυτά τα χρήματα.
Ωστόσο, οι τέσσερις χώρες έγραψαν ότι η νομική αυτή ρήτρα «συνεπάγεται πολύ εκτεταμένες νομικές, οικονομικές, διαδικαστικές και θεσμικές συνέπειες που ενδέχεται να υπερβούν κατά πολύ αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση».
Τα έσοδα από τους τόκους
Ο φόβος για το χρέος και οι εγγυήσεις - Λύση οι λογιστικές αλχημείες
Η Γαλλία και η Ιταλία έλαβαν επιβεβαίωση ότι η συμμετοχή τους στο νέο πιστωτικό πακέτο της ΕΕ που στηρίζει την Ουκρανία δεν θα επηρεάσει τα επίπεδα του εθνικού τους χρέους, αναφέρει το Politico σε δημοσίευμά του, προκειμένου να μην προκληθεί … τρόμος στο οικονομικό επιτελείο των δύο μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών αλλά και πολιτικός σάλος για το οικονομικό κόστος της... Ρωσοφοβίας.
Αυτό σημαίνει ότι οι εγγυήσεις θα εμφανιστούν στα στατιστικά του χρέους των χωρών μόνο εάν οι εγγυήσεις ενεργοποιηθούν.
Δεν πρόκειται για απίθανο σενάριο καθώς όποια μορφή να έχει η μελλοντική συμφωνία με την Ουκρανία σίγουρα θα περιλαμβάνει επιστροφή των κλαπέντων ρωσικών assets.
Ήδη, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας έχει καταθέσει στα εγχώρια δικαστήρια αγωγή κατά του βελγικού οργανισμού Euroclear όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των assets.
Η προσωρινή διαβεβαίωση δεν αντιμετωπίζει τις βάσιμες ανησυχίες σε Παρίσι και Ρώμη ότι η υπογραφή της συμφωνίας θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και να αυξήσει το κόστος δανεισμού.
Για την Γαλλία και την Ιταλία αυτό είναι κρίσιμο, καθώς οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν το πακέτο δανείου την επόμενη εβδομάδα, το οποίο θα καθορίσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ουκρανίας το 2026.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη διάχυση του κινδύνου σε όλα τα κράτη-μέλη ώστε να εξασφαλιστεί το «δάνειο επανορθώσεων» 210 δισ. ευρώ σε περίπτωση που η Ρωσία καταφέρει να ανακτήσει τα παγωμένα κεφάλαιά της που βρίσκονται στον οργανισμό Euroclear.
Η επιστολή της Eurostat τονίζει ότι καμία από τις προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να μεταφέρουν οικονομική ευθύνη στα κράτη-μέλη «δεν θα πληρούνταν».
Το πραγματικό βάρος των εγγυήσεων θα το αναλάβει – υποτίθεται - η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – αυτή όμως δεν αντιπροσωπεύει κάποια κρατική οντότητα, και οι διεκδικήσεις θα αφορούν ακριβώς τα κράτη μέλη που παρείχαν τις εγγυήσεις.
Η Γερμανία αναμένεται αρχικά να παράσχει το μεγαλύτερο μερίδιο των εγγυήσεων – πάνω από 52 δισ. ευρώ.
Το ποσό αυτό μπορεί να αυξηθεί, καθώς η Ουγγαρία έχει ήδη αρνηθεί να συμμετάσχει στον μηχανισμό.
Το Βέλγιο έχει επίσης διατηρήσει τη θέση του, ζητώντας ευρύτερες εγγυήσεις ασφαλείας έναντι πιθανών ρωσικών αντιποίνων.
Η Eurostat περιέγραψε αόριστα τον κίνδυνο ενεργοποίησης των εγγυήσεων ως «ένα σύνθετο γεγονός χωρίς εμφανή πιθανότητα» να αποφευχθεί η πολιτική κρίση στο εσωτερικό της Ευρώπης.
Χρηματοδοτική στήριξη για την Ουκρανία
Το χρηματοδοτικό πακέτο των 210 δισ. ευρώ αποτελεί βασικό μέρος του μακροπρόθεσμου σχεδίου στήριξης της Ουκρανίας, το οποίο αποσκοπεί στη διατήρηση του στρατού και της οικονομίας της σε περίπτωση παρατεταμένου πολέμου.
Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην ΕΕ, κυρίως στον Euroclear, αποτελούν το κύριο οικονομικό θεμέλιο του μηχανισμού, αλλά το καθεστώς τους εξαρτάται από τις αποφάσεις για τις κυρώσεις της ΕΕ.
Η Ουγγαρία και η Σλοβακία - να σημειωθεί - έχουν επανειλημμένα μπλοκάρει ή απειλήσει να μπλοκάρουν κυρώσεις.
Οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν τον μηχανισμό στη σύνοδο κορυφής της επόμενης εβδομάδας.
Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοδοτική στήριξη της Ουκρανίας το 2026.
Ουγγαρία: Παράνομο το επ’ αόριστον «πάγωμα» των ρωσικών assets
Η Ουγγαρία διαμαρτύρεται κατά της «παράνομης» -όπως την χαρακτήρισε-κίνησης, που σχεδιάζουν οι κυβερνήσεις της ΕΕ για πάγωμα επ' αόριστον ρωσικών περιουσιακών στοιχείων με τη μέθοδο της ψηφοφορίας με ενισχυμένη πλειοψηφία.
Τα παραπάνω έγραψε στις 12 Δεκεμβρίου 2025 ο πρωθυπουργός Viktor Orban στη σελίδα του στο Facebook.
«Οι Βρυξέλλες θα διαβούν σήμερα τον Ρουβίκωνα με την έναρξη της διαδικασίας γραπτής ψηφοφορίας, η οποία θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στην ΕΕ. Η Ουγγαρία διαμαρτύρεται κατά της απόφασης και θα κάνει ό,τι μπορεί για να επαναφέρει μια νόμιμη κατάσταση».
Μια συμφωνία για το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων επ' αόριστον θα απομάκρυνε τους κινδύνους για το σχέδιο να χρησιμοποιηθούν αυτά για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, καθώς οι φίλα προσκείμενες στη Μόσχα Ουγγαρία και Σλοβακία δεν θα είχαν πλέον τη δυνατότητα να ασκούν κάθε έξι μήνες veto στην παράταση του παγώματος, όπως συμβαίνει σήμερα.
Εμπόδια στην επίτευξη συμφωνίας
Τα περισσότερα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στο Βέλγιο, του οποίου η κυβέρνηση αντιτίθεται στη χρήση τους λόγω υψηλών κινδύνων και ενδεχόμενων επιπλοκών για τη διαδικασία ειρήνευσης.
Νωρίτερα, ο Γερμανός καγκελάριος Friedrich Merz επισκέφθηκε τις Βρυξέλλες για να πείσει τον Βέλγο πρωθυπουργό Bart De Wever να στηρίξει την πρωτοβουλία, αλλά μετεστράφη η θέση της βελγικής κυβέρνησης κατά τη διάρκεια ενός δείπνου εργασίας με την Ursula von der Leyen.
Η Γαλλία δήλωσε, επίσης, ότι δεν είναι διατεθειμένη να συμπεριλάβει τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται σε γαλλικές ιδιωτικές τράπεζες, αξίας περίπου 18 δισ. ευρώ, στο σχεδιαζόμενο δάνειο στην Ουκρανία.
Το κύριο βάρος των εγγυήσεων θα πέσει στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία:
• Γερμανία: περίπου 51,3 δισ. ευρώ
• Γαλλία: 34 δισ. ευρώ
• Ιταλία: 25,1 δισ. ευρώ
Αχαρτογράφητο νομικό έδαφος
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εισέλθει σε αχαρτογράφητο νομικό έδαφος με το προτεινόμενο «δάνειο επανορθώσεων» για την Ουκρανία, δήλωσαν νομικοί και ακαδημαϊκοί, γεγονός που καθιστά δύσκολο να προβλεφθεί το αποτέλεσμα οποιασδήποτε νομικής προσφυγής.
Το δάνειο στοχεύει στη συγκέντρωση 90 δισ. ευρώ (105 δισ. δολαρίων) το 2026 και το 2027, για να βοηθήσει την Ουκρανία να αμυνθεί απέναντι στη Ρωσία.
Οι δυτικές δυνάμεις «πάγωσαν» τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας λίγο μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ουκρανίας το 2022.
Από τα 300 δισ. ευρώ (350 δισ. δολάρια) ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, περίπου 210 δισ. ευρώ βρίσκονται στην Ευρώπη, κυρίως στο Βέλγιο όπου τηρούνται από το κεντρικό αποθετήριο τίτλων Euroclear.
Ποιες είναι οι αντιρρήσεις του Βελγίου
• Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Bart De Wever φοβάται ότι θα «θαφτεί σε δικαστικές προσφυγές» τις οποίες θα εκκινήσει - όπως έχει δικαίωμα - η ρωσική ομοσπονδία.
• Έχει επανειλημμένα εκφράσει ανησυχία ότι οι Βρυξέλλες μπορεί να υποχρεωθούν να αποζημιώσουν τη Ρωσία σε περίπτωση επιτυχούς προσφυγής και θέλει όλα τα κράτη της ΕΕ να συμμετέχουν.
• Επιπλέον, ανησυχεί για τη ρευστότητα σε περίπτωση που η Euroclear χρειαστεί να διευθετήσει μια τυχόν απαίτηση γρήγορα, και θεωρεί ότι τα κράτη της ΕΕ πρέπει να καλύψουν από κοινού τυχόν νομικά έξοδα.
• Για να διαμοιραστεί ο κίνδυνος ρωσικών αντιποίνων, το Βέλγιο θέλει επίσης και άλλες χώρες της G7 που κατέχουν ρωσικά κρατικά στοιχεία — όπως η Βρετανία, ο Καναδάς ή η Ιαπωνία — να αντιγράψουν το ευρωπαϊκό σχήμα.
• Το Βέλγιο φοβάται ότι η Ρωσία θα υλοποιήσει τις απειλές της να στοχοποιήσει εταιρείες και ιδιώτες σε φιλικές δικαιοδοσίες.
Ποιοι ενδέχεται να προσβάλλουν νομικά το «δάνειο αποζημιώσεων»;
• Η Ρωσία,
• Το Βέλγιο,
• Ο οργανισμός Euroclear.
Πώς και πού θα μπορούσε να κατατεθεί μια νομική προσφυγή;
• Η Ρωσία θα μπορούσε να καταθέσει προσφυγή στο Ευρωπαικό Δικαστήριο - European Court of Justice (ECJ).
Το προηγούμενο δημιουργήθηκε το 2021, όταν το δικαστήριο αποφάσισε ότι τρίτη χώρα μπορεί να προσβάλει νομικά κυρώσεις ενώπιον του ECJ.
• Η Ρωσία θα μπορούσε να επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει μια συνθήκη επενδύσεων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Βελγίου και Σοβιετικής Ένωσης, που υπογράφηκε το 1989.
• Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας, ακόμη και ως κρατικός φορέας, μπορεί να θεωρηθεί επενδυτής με βάση τη διατύπωση της συνθήκης. Θα οριζόταν πρώτα μια κοινή επιτροπή που εκπροσωπεί τις δύο πλευρές για να εξετάσει την αξίωση, ακολουθούμενη από ένα διαιτητικό δικαστήριο με συμμετοχή επιδιαιτητή από τρίτη χώρα.
• Η υπόθεση θα μπορούσε να κλιμακωθεί στο διαιτητικό δικαστήριο της Στοκχόλμης ή στον ΟΗΕ.
• Το Βέλγιο και ο Euroclear θα μπορούσαν να καταθέσουν προσφυγές σε βελγικό δικαστήριο ή απευθείας στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
• Οποιαδήποτε αξίωση σχετικά με το «δάνειο επανορθώσεων» δεν υπάγεται στη δικαιοδοσία του Διεθνές Δικαστηρίου στη Χάγη (International Court of Justice) και η Ρωσία δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του.
Οι νομικές προσφυγές διαρκούν χρονιά; Πώς θα επηρεάζεται το δανειο;
• Μια νομική προσφυγή δεν θα μπλοκάρει τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων όσο οι διαδικασίες βρίσκονται σε εξέλιξη.
• Στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. (ECJ), η μέση διάρκεια προσφυγής και έφεσης υπερβαίνει τα τρία χρόνια.
• Το όριο για την έγκριση προσωρινής διαταγής στο ECJ είναι πολύ υψηλό — περιγράφεται ως «δρακόντειο» από έναν νομικό ειδικό — και απαιτεί ανεξάρτητα στοιχεία και έρευνα.
Τι λένε οι νομικοί για τη βασιμότητα της δικαστικής διεκδίκησης
• Οι νομικοί ειδικοί λένε ότι η Επιτροπή έχει εισέλθει σε άνευ προηγουμένου έδαφος, γεγονός που καθιστά την έκβαση οποιασδήποτε πιθανής προσφυγής δύσκολο να προβλεφθεί.
• Οι ειδικοί θεωρούν ότι το Βέλγιο ή ο Euroclear θα είχαν ισχυρότερη νομική βάση από τη Ρωσία για να επιχειρηματολογήσουν κατά του δανείου αποζημιώσεων.
Ωστόσο, σε ζητήματα κυρώσεων, το ECJ τείνει να υποστηρίζει τα μέτρα εξωτερικής πολιτικής.
• Η ΕΕ έχει προσέξει να αποφύγει την άμεση απαλλοτρίωση, και το σχέδιο της Επιτροπής είναι να δανειστεί έναντι των χρηματικών υπολοίπων από εξοφλημένους τίτλους που τηρούνται σε λογαριασμούς της Euroclear.
• Ο πόλεμος της Μόσχας έχει κριθεί παράνομος από διεθνή δικαστήρια επειδή αποτέλεσε απρόκλητη επίθεση.
Η Ρωσία δεν θα μπορούσε να προσβάλει τη δικαιολόγηση της ΕΕ για την ακινητοποίηση των περιουσιακών στοιχείων ως αντίμετρο.
• Επιπλέον, ο μηχανισμός είναι προσωρινός και αναστρέψιμος εάν η Ρωσία σταματήσει τον πόλεμο.
• Ο ισχυρισμός της Ρωσίας ότι τα περιουσιακά στοιχεία έχουν κατασχεθεί δεν έχει «ωριμάσει». Οι κυρώσεις υπερισχύουν των εμπορικών συμβάσεων και θα προέκυπτε το ερώτημα εάν τα περιουσιακά στοιχεία είχαν στην πραγματικότητα απαλλοτριωθεί ή παραμένουν θεωρητικά διαθέσιμα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών